Etiket: Nalan Yerlibucak

Cumhuriyet Dönemi Paralarını Tasarlayan Sanatçılar

Türkiye Cumhuriyeti paralarının motiflerini üreten sanatçıların listesini derlemeye çalıştık.

Madeni ve Kağıt paraların çoğu, Darphane ve Banknot Matbaası  bünyesindeki sanatçılar tarafından üretildiyse de, Cumhuriyetin erken dönemlerinde yabancı danışmanlardan hizmet alındı, zaman zaman da açılan yarışmalara katılan sanatkarların çalışmaları hatıra ve tedavül paralarında yer buldu.

Cumhuriyet dönemi paralarının tasarımlarında çalışmaları yer eden sanatçılar:

(parantez içinde verilen tarih, sanatçının tasarımının kullanıldığı ilk çalışmanın tedavüle çıktığı yıldır.)

Yarışmalara katılıp, eserleri derece alan, ancak desenleri kullanılmayan sanatçılar:

*Listede bazı madeni paraların ve pek çok banknotun desenlerini üreten sanatkarın ismi eksiktir. Yeni isimler gün ışığına çıktıkça liste güncellenecektir.

 

Banknotlarda ve madeni paralarda kullanılan portrelerin orijinallerini çeken fotoğrafçılar, görseli aktarılan heykellerin yaratıcıları veya binaların mimarlarını da burada listeledik.

kapak fotoğrafı: Darphane GM 2018 Faaliyet Raporu

Hatıra Para Serileri

Aynı zamanda birkaç adet paranın birlikte sunulduğu setlerden farklı olarak, Darphane’nin satışa çıkardığı hatıra paralar dönem dönem aynı konuyu kapsayan, ancak yıllara yayılan bir seri halinde üretilir.

Birleşmiş Milletler çatısı altında kurulu Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agricultural Organization; FAO) hatıra programı kapsamında, 1970 yılında çıkarılmaya başlanan FAO Hatıra Paraları ilk seri kabul edilebilir.

Darphane’nin kendi duyurularında isimlendirdiği seriler:

  1. Korunan Doğa (1995)
  2. Gemiler ve Kaşifler (1995)
  3. İpek Yolu (1997)
  4. İstanbul Kültür Varlıkları (1997)
  5. EURO (1997)
  6. Cumhuriyet’in Kadın İlkleri (2000)
  7. Antik Kentler (2000)
  8. Geleneksel Türk Tiyatrosu (2000)
  9. Geleneksel Türk El Sanatları (2001)
  10. Olimpiyat Oyunları (2002)
  11. Kültür Varlıkları (2005)
  12. Anadolu Medeniyetleri (2007)
  13. Anadolu’yu Aydınlatanlar (2008)
  14. Deniz Fenerleri (2008)
  15. Yedi Bölge, Yedi Şehir (2008)
  16. Saat Kuleleri (2011)
  17. Masal Kahramanları (2015)
  18. Büyük Türk Devletleri (2016)
  19. Türkiye’de Görülen Hayvan Türleri (2016)
  20. Anadolu Beylikleri (2019)
  21. Osmanlı Padişahları (2020)
  22. Camiler (2021)
  23. İslam Alimleri (2021)
  24. Cumhuriyet Dönemi Türk Siyasetçileri (2021)
  25. Türkiye’nin Kadim Kültürü (2022)
  26. Dünya Bilim İnsanları (2023)
  27. Dünyanın Yedi Harikası (2024)
  28. Savunma Sanayi (2025)

Recephan Özcan

Sanatçısı olarak listelenen hatıra paralar:

[1] Paranın bir yüzü Nalan Yerlibucak Çakır eseridir (*47).
[2] Paranın bir yüzü Birsen Kendirci eseridir.
[3] Paranın bir yüzünde Basri Hoşafçı‘nın 2001 yılı Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası parası deseni kullanıldı, diğer yüzünü ise Nalan Yerlibucak Çakır üretti.

Tekin Gülbasar

Heykeltıraş Tekin Gülbasar, hatıra para kalıbı üzerinde çalışırken

1978 Tokat – Zile doğumlu sanatçı, 2006 yılında Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü’nden mezun oldu. 2006 Aralık ayında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde heykeltraş olarak göreve başladı.

Tasarımını gerçekleştirdiği hatıra paralar:

  • 2016 15 Temmuz Şehitleri ve Gazileri Anısına
  • 2016 Büyük Türk Devletleri Serisi
    • Büyük Hun İmparatorluğu
    • Batı Hun İmparatorluğu
    • Avrupa Hun İmparatorluğu
    • Ak Hun İmparatorluğu
    • Göktürk İmparatorluğu
    • Avar İmparatorluğu
    • Hazar İmparatorluğu
    • Uygur Devleti
    • Karahanlılar
    • Gazneliler
    • Büyük Selçuklu İmparatorluğu
    • Harzemşahlılar
    • Altınordu Devleti
    • Büyük Timur İmparatorluğu
    • Babür İmparatorluğu
    • Osmanlı İmparatorluğu
  • 2016 İyonlar (Anadolu Medeniyetleri Serisi No: 6)
  • 2016 Uğur Böceği (Türkiye’de görülen hayvan türleri serisi)
  • 2016 Türk Keleri (Türkiye’de görülen hayvan türleri serisi)
  • 2016 Dünya İnsani Zirvesi İstanbul
  • 2016 Nasreddin Hoca “Göle Maya Çalmak” (Masal Kahramanları Serisi No: 2)
  • 2016 Beçin Kalesi – Ahmed Gazi Medresesi (Antik Kentler Serisi No: 10)
  • 2016 İlk Türk Amirali Çaka Bey (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 7)
  • 2017 Assos – Athena Tapınağı (Antik Kentler Serisi No: 11)
  • 2017 Nasreddin Hoca “Ye Kürküm Ye” (Masal Kahramanları Serisi No: 3)
  • 2017 Cam Kelebeği (Türkiye’de görülen hayvan türleri serisi)
  • 2017 Roma İmparatorluğu Aizanoi Zeus Tapınağı, Çavdarhisar İlk Borsa (Anadolu Medeniyetleri Serisi No: 7)
  • 2017 Umur Bey (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 8)
  • 2017 Datça Deveboynu Feneri (Deniz Fenerleri Serisi No: 7)
  • 2017 Meddah (Geleneksel Türk Tiyatrosu)
  • 2017 Kavuklu & Pişekar (Geleneksel Türk Tiyatrosu)
  • 2017 Darphane 550. Yıl
  • 2019 Patara Meclis Binası ve Kent Kapısı (Antik Kentler Serisi No: 13)
  • 2019 Doğu Roma İmparatorluğu (Anadolu Medeniyetleri Serisi No: 9)
  • 2019 Azerbaycan Milli Meclisi’nin Kuruluşunun 100. Yılı
  • 2019 Anadolu’ya Özgü Kuşlar Serisi
    • Kaşıkçı (No: 2)
    • İbibik (No: 3)
    • Çöl Koşarı (No: 4)
    • Bayağı Uzunbacak (No: 5)
    • Baştankara (No: 6)
    • Ardıç (No: 8)
  • 2019 Bodrum Feneri (Deniz Fenerleri No: 9)
  • 2019 Göbeklitepe yılı
    • Gümüş ve Bronz
  • 2019 Kılıç Ali Paşa (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 10)
  • 2019 Azerbaycan Dışişleri Bakanlığının Kuruluşunun 100. Yılı
  • 2019 İmameddin Nesimi Doğumunun 650.Yılı
  • 2019 Nasreddin Hoca “Dünyanın ortası burasıdır” (Masal Kahramanları Serisi No: 5)
  • 2020 Osmanlı İmparatorluğu (Anadolu Medeniyetleri Serisi No: 10)
  • 2020 Karabağ Azerbaycandır 50 Manat
  • 2020 Karabağ Azerbaycandır 20 TL
  • 2020 Perge – Helenistik Kapı (Antik Kentler Serisi No: 14)
  • 2020 Yeşilay’ın kuruluşunun 100. yılı
    • Gümüş
    • Bronz
  • 2020 Gastronomi Şehri Afyonkarahisar
    • Altın kaplama
    • Gümüş
    • Bronz
  • 2020 Nasreddin Hoca “Fil Hikayesi” (Masal Kahramanları Serisi No: 6)
  • 2020 Osman Gazi 1258 ~ 1326 (Osmanlı Padişahları No: 1)
  • 2020 Orhan Gazi 1281 ~ 1362 (Osmanlı Padişahları No: 2)
  • 2024 Türk – Macar Kültür Yılı
  • 2024 Galatasaray 24. Şampiyonluk Hatırası
  • 2024 Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 100. Yılı (*2)
  • 2024 Göktürk İmparatorluğu (Türk Devletleri Serisi #5)
  • 2024 1. Mustafa 1591 ~ 1639 (Osmanlı Padişahları Serisi No: 15)
  • 2024 2. Osman 1604 ~ 1622
  • 2024 Cemal Kamacı (Türk Sporcuları #4)
  • 2024 Türk Devletleri Teşkilatı
  • 2025 2. Süleyman 1687 ~ 1691 (Osmanlı Padişahları Serisi No: 20)
  • 2025 Milli İstihbarat Teşkilatı (*2)
  • 2025 T625 Gökbey Helikopteri (Savunma Sanayi Serisi No: 1)
  • 2025 3. Ahmed 1673 ~1736 (Osmanlı Padişahları Serisi No: 23)

 

 

[1] Paraların tura yüzünde ana tema olarak Hakkı Baha Çavuşgil‘in 1999 yılı deseni kullanıldı.

[2] Paranın bir yüzü Nalan Yerlibucak Çakır eseridir.

[3] Paranın bir yüzü Hasan Aydın eseridir.

(Derlediğimiz bu yazıya sunduğu değerli katkılarından dolayı sanatçıya en derin şükranlarımızı sunarız.)

Sedat Öztürk

Darphane’nin satışa sunduğu hatıra paralardan bazılarının tasarımcısıdır.

  • 2003 İstanbul Üniversitesi’nin 550. Yılı
  • 2020 Tarım ve Orman Bakanlığı, Geleceğe Nefes 1
  • 2020 Tarım ve Orman Bakanlığı, Geleceğe Nefes 2
  • 2020 Tarım ve Orman Bakanlığı, Geleceğe Nefes 3
  • 2020 Anadolu Ajansı (gümüş & bronz)
  • 2021 Türkiye Futbol Federasyonu, 2020 – 2021 Sezonu Süper Lig Şampiyonu Beşiktaş Jimnastik Kulübü (altın kaplama, gümüş, bronz)
  • 2021 Kanal İstanbul
  • 2022 Türkiye Futbol Federasyonu 2021 – 2022 Sezonu Süper Lig şampiyonu Trabzonspor (altın kaplama, gümüş, bronz)
  • 2022 Darphanenin 555. yılı (gümüş ve bronz)
  • 2022 Anayasa Mahkemesi’nin 60 yılı
  • 2022 Sayıştay’ın 160. yılı
  • 2022 Güneş Sistemindeki Gezegenler*
  • 2023 Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesinin 90. yılı
  • 2023 Danıştay’ın 150. yılı
  • 2023 Türkiye Futbol Federasyonu 2022 – 2023 Süper Lig Şampiyonu Galatasaray (altın kaplama, bronz)
  • 2023 İstanbul Teknik Üniversitesi’nin 250. yılı
  • 2023 Borsa İstanbul’un 150 yılı

 

*Nalan Yerlibucak Çakır ile ortaklaşa (*47)

Nalan Yerlibucak Çakır

1980 İzmit doğumlu sanatçı 2001 yılında Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Heykel Bölümünden mezun oldu. 22 Temmuz 2008 yılında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde heykeltıraş olarak göreve başladı ve halen Darphane bünyesinde hizmet vermektedir.

Katıldığı Etkinlikler ve Sergiler :

  • 2008 – Yazlık ‘08 Artisan Sanat Galerisi (İstanbul) 2008 – Genç Heykeltıraşlar Sergisi Artisan Sanat Galerisi (İstanbul)
  • 2008 – Marmara Üniversitesi Mezunlar Sergisi – M.Ü.G.S.F Sergi Salonu
  • 2007 – Fikret Mualla Resim Atölyesi Muhammet Şengöz Öğrencileri Sergisi KYÖD Sergi Salonu, ( Kocaeli)
  • 2007 – 2. Genç Sanatçılar Atölyesi-Workshop II ( Yesemek Bienali – Gaziantep)
  • 2005 – 3. Sanat Akmerkez’de Karma Sergisi (İstanbul)
  • 2003 – Nilay Kan Büyükişleyen Heykel Atölyesi Sergisi Kaş Sanat Galerisi (İstanbul)
  • 2002 – 63. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sergisi (Ankara)
  • 2001 – Su ve Us Sergisi (M.Ü.G.S.F. İstanbul)

Ödüller

2007-“Kemal Türkler Anıt Mezarı Ulusal ve Tek Aşamalı Proje Yarışması” 2.’lik Ödülü, (İstanbul)

Darphane’de tasarımını gerçekleştirdiği paralar:

  • 2001 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları
    • Ala Sığırcık (Sturnus roseus)
    • Kızıl Akbaba (Gyps fulvus)
    • İzmir Yalıçapkını (Halcyon smyrnensis)
    • Küçük Karabatak (Phalacrocorax pygmeus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri
    • Şakayık (Paeonia turcica)
    • Anadolu Orkidesi (Orchis anatolica)
    • Anadolu Glayölü (Gladiolus anatolicus)
    • Allıgelin (Tchihatchewia isatidea)
    • Çakalnergis (Sternbergia candida)
    • Manisa Lalesi (Tulipa orphanidea)

 

  • 2007 Truva – İnsanlığın Kültür Mirası
  • 2007 Dünya İzciliğinin 100. Yılı
  • 2007 Kariye / Chora

 

  • 2008 Kaşgarlı Mahmut 1000. Doğum Yılı

 

  • 2009 Frederic Chopin 200. Doğum Yılı
  • 2009 Katip Çelebi 400. Doğum Yılı
  • 2009 Elephant / Fil 1 Lira
  • 2009 Caretta Caretta / Su Kaplumbağası 1 Lira

 

  • 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti
  • 2010 Amasya Evleri
  • 2010 Dericillik (Geleneksel Türk El Sanatları)
  • 2010 Ertuğrul Fırkateyni
  • 2010 Ankara Kedisi 1 Lira
  • 2010 Sivas Kangal Köpeği 1 Lira

 

 

  • 2014 Byerley Türk Atı 1 Lira
  • 2014 Anadolu Kartalı 1 Lira
  • 2014 Çizgili Sırtlan 1 Lira
  • 2014 Uzun Kulaklı Kirpi 1 Lira
  • 2014 Halide Edip Adıvar 50. ölüm yıldönümü

 

  • 2015 Sarıkamış Harekatı 100. Yıl
  • 2015 Gelibolu
  • 2015 Ertuğrul Fırkateyni 125.Yıl
  • 2015 Hamidiye Kruvazörü
  • 2015 Nusret Mayın Döşeme Gemisi
  • 2015 Midilli Kruvazörü
  • 2015 Muavenet-i Milliye Muhribi
  • 2015 Yavuz Muharebe Kruvazörü
  • 2015 İlk Kadın Hemşiremiz Esma Deniz (Cumhuriyet’in Kadın İlkleri Serisi)
  • 2022 Yunus Emre ve Türkçe Yılı (*2)
  • 2022 Gülbaba Türbesi Budapeşte Macaristan
  • 2022 Mersin Balığı
  • 2023 Cumhuriyetin 100. Yılı altın 200 Lira
  • 2023 Cumhuriyetin 100. Yılı gümüş 100 Lira
  • 2023 Cumhuriyetin 100. Yılı bronz 5 Lira
  • 2023 Ömer Hayyam (İslam Alimleri #3)
  • 2023 Ankara’nın Başkent Oluşunun 100. Yılı (*3)
  • 2024 Aşık Veysel Şatıroğlu
  • 2024 Kıbrıs Barış Harekatı’nın Ellinci Yıldönümü
  • 2024 Süleyman Demirel (Cumhuriyet Dönemi Türk Siyasetçileri No:4)
  • 2024 Diyanet İşleri Başkanlığının 100.Yılı (*3)
  • 2024 Hollanda İle Dostluk Antlaşması’nın 100. Yılı
  • 2024 Mengücekliler Beyliği (Anadolu Beylikleri Serisi No:5)(*4)
  • 2024 Ali Kuşçu (İslam Alimleri #4)
  • 2024 Afrodisias (Antik Kentler Serisi No:16)
  • 2024 Halikarnas Mozolesi (Dünyanın Yedi Harikası Serisi No:1)

 

[1] Satışa çıkarılan hatıra paraların bazılarının Darphane duyuruları veya sertifikalarında sanatçının ismi belirtilmediğinden, bu paraların sanatçıları, üzerindeki imzalardan tespit edilebildiği kadarıyla listelenmiştir. Yeni bilgiler ışığında listeyi güncel tutmaya çalışıyoruz.
[2] Darphane Hatıra Para Kataloğu 1973-2023 (Hazırlayan: Sinan Taşçı), 2024
[3] Paranın bir yüzü Tekin Gülbasar eseridir.
[4] Paranın bir yüzü Recephan Özcan / Basri Hoşafçı desenidir.

Güneş Sistemindeki Gezegenler Seti

Güneş Sistemindeki Gezegenler temalı, 10 adet alüminyum paradan oluşan hatıra para seti, 2022’de üretildi.

1 Kuruş nominal değerde basılan 10 parçalık hatıra sette, Güneş Sistemi’ndeki bilindik öğeleri oluşturan gök cisimlerinin resimleri ile bezeli paralar mevcut;

 

Ortak tura yüzünde ise merkezde ay yıldız, etrafında da dokuz gezegen astronomik sembolleri ile resmedilmiş.

https://science.nasa.gov/wp-content/uploads/2023/09/ss_symbols_blue_full.jpg

 

Sinan Taşçı tarafından hazırlanan 2024 baskısı Darphane Hatıra Para Kataloğu‘na göre setin sanatçıları Nalan Yerlibucak ve Sedat Öztürk‘tür.

https://science.nasa.gov/resource/solar-system-symbols

Darphane duyurusunda, paraların 2022 yılı içerisinde basımının tamamlandığı ve Almanya’ya ihraç edildiği belirtildi.

Anadolu’ya Özgü Kuşlar (2019)

2019 yılında 1 Kuruş değerinde üretilen setin paraları:

  1. Keklik
  2. Kaşıkçı (*1)
  3. İbibik (*1)
  4. Çöl Koşarı (*1)
  5. Bayağı Uzunbacak (*1)
  6. Baştankara (*1)
  7. Yılanboyun
  8. Ardıç (*1)
  9. Sarı Kocagöz
  10. Orman Toygarı
  11. Kumru
  12. Kızıl Kerkenez

Bimetal alaşımdan, içi nikel, dışı pirinç ve dış halkası nikel, göbek kısmı pirinç A ve B tipi olarak iki tipte üretildi.

 

(*1) İşaretli paraların heykeltraşı Tekin Gülbasar‘dır.

(2018 yılında yine “Anadolu’ya Özgü Kuşlar” adıyla duyurulan, ancak 2001’deki “Türkiye’nin Kuşları” setinin kalıp desenleri temel alınarak küpronikel malzemeden üretilen bir diğer set de mevcuttur)

 

Osmanlı Padişahları Serisi

2021 yılında satışa çıkan Osman Gazi ve Orhan Gazi hatıra paraları ile başlayan seride, 2024 itibarıyla ilk 18 Padişah için hatıra para basıldı.

  1. 2020 – Osman Gazi 1258 ~ 1326 (*1) (*i)
  2. 2020 – Orhan Gazi 1281 ~ 1362 (*1) (*i)
  3. 2021 – 1. Murad 1326 ~ 1389
  4. 2021 – 1. Bayezid [Yıldırım Bayezid] 1360 ~ 1403
  5. 2021 – 1. Mehmed [Çelebi] 1389 ~ 1421 (*i)
  6. 2022 – 2. Murad 1402 ~ 1451
  7. 2022 – 2. Mehmed [Fatih Sultan Mehmed] 1432 ~ 1481
  8. 2022 – 2. Bayezid 1481 ~ 1512
  9. 2022 – 1. Selim [Yavuz Sultan Selim] 1512 ~ 1520
  10. 2023 – 1. Süleyman [Kanuni Sultan Süleyman] 1494 ~ 1566 (*2)
  11. 2023 – 2. Selim 1524 ~ 1574 (*2)
  12. 2023 – 3. Murad 1546 ~ 1595 (*2)
  13. 2023 – 3. Mehmed 1566 ~ 1603 (*3) (*ii)
  14. 2023 – 1. Ahmed 1590 ~ 1617 (*3) (*iii)
  15. 2024 – 1. Mustafa 1591 ~ 1639 (*i)
  16. 2024 – 2. Osman 1604 ~ 1622 [Genç Osman]
  17. 2024 – 4. Murad 1612 ~ 16940 (*ii)
  18. 2024 – Sultan İbrahim 1645 ~ 1648 (*ii)
  19. 2024 – 4. Mehmed 1642 ~ 1693 (*ii)
  20. 2025 – 2. Süleyman 1642 ~1691 (*i)
  21. 2025 – 2. Ahmed 1643 ~1695
  22. 2025 – 2. Mustafa 1664 ~ 1703 (*ii)
  23. 2025 – 3. Ahmed 1673 ~1736 (*i)
  24. 2025 – 1. Mahmud 1696 ~ 1754
  25. 3. Osman
  26. 3. Mustafa
  27. 1. Abdülhamid
  28. 3. Selim
  29. 4. Mustafa
  30. 2. Mahmud
  31. Abdülmecid
  32. Abdülaziz
  33. 5. Murad
  34. 2. Abdülhamid
  35. 5. Mehmed (Mehmed Reşad)
  36. 6. Mehmed (Mehmed Vahdeddin)

[1] 17/03/2021 tarihinde satışa çıktı.
[2] 08/01/2024 tarihinde satışa çıktı.
[3] 18/04/2024 tarihinde satışa verildi.

[i] Sanatçısı Tekin Gülbasar
[ii] Sanatçısı Birsen Kendirci
[iii] Sanatçısı Hasan Aydın

 

 

Serideki paralardan ilk dokuzunun, aynı padişah portreleri ile, bir yüzünde Arma-i Osmani gravürü taşıyan bimetal versiyonları da üretildi.

Türkiye’nin Hayvanları Seti

  1. Anadolu Parsı (Anatolian Leopard)
  2. Sivas Kangal Çoban Köpeği (Kangal Dog)
  3. Boz Ayı (Grizzly Bear)
  4. Çizgili Sırtlan (Striped Hyena)
  5. Anadolu Yaban Koyunu (Anatolian Mouflon)
  6. Ankara Keçisi (Angora Goat)
  7. Yediuyur (Hazel Dormouse)
  8. Arap Tavşanı (Five-Toed Jerboa)
  9. Çöl Varanı (Desert Monitor)
  10. Uzun Kulaklı Kirpi (Long-Eared Desert Hedgehogs)
  11. Ankara Kedisi (Angora Cat)

Paraların sanatçıları: