Etiket: Sesil Beatris Kalaycıyan

Para Tasarımı Yarışmaları

Darphane Yarışmaları

1927’de 1. Emisyon banknotların tasarımı için yarışma açılması gündeme geldi ancak muhtemelen sürecin hızlı ilerlemesi için Ressam Ali Sami Boyar görevlendirildi. *1

Darphane, Cumhuriyet’in Latin harfli ilk tedavül paralarının tasarımı için açtığı 1934 tarihli yarışma ile başlayarak, tedavül ya da hatıra paraların tasarımı için zaman zaman yarışmalar düzenler.

  • 1934 Yılında Gümüş 25, 50 ve 100 Kuruş ile daha ufak değerdeki nikel paraların tasarımı için iki ayrı yarışma düzenlendi.
    • 100 Kuruş parasının tura yüzüne Ahmet Mesrur Durum‘un Atatürk portesi, yazı yüzünde ise Vedat Ömer Ar‘ın tasarımı seçildi. (ancak parada ikinci seçilen Ali Cemal Bey‘in kalıpları tercih edildi)
    • Küpronikel ufaklıklar için düzenlenen yarışma sonucunda Ressam Mazhar Nazım Bey‘in 10 Kuruş deseni ile Mimar Nureddin Bey‘in Türkiye Cümhuriyeti ibareli, hilal ve yıldızlı deseninin seçildiği 24 Eylül 1934 tarihli gazetelerde duyuruldu.

 

  • 1998’de TEMA Vakfı ile ortaklaşa düzenlenen “Türkiye Çöl Olmasın” temalı hatıra para yarışmasında Seçkin Pirim‘in eseri seçildi.
  • Cumhuriyet’in 75. yılı temalı hatıra para yarışmasında birincilik ödülünü “Cumhuriyet ve Gençlik” eseri ile Ahmet Şimşek kazandı.
  • 2006 yılı Nevruz Kutlamaları konulu hatıra para yarışmasına katılan eserlerden hiçbiri birinciliğe layık görülmedi, basılan hatıra parada ikincilik kazanan iki eserden Buket Esener‘in çalışması ve üçüncülük kazanan Betül Uğurlu‘nun deseni kullanıldı. İkinciliği paylaşan Ahmet Şimşek‘in çalışması tercih edilmedi.
  • 2007 yılında Mevlananın 800. Doğum Yılı olması münasebetiyle UNESCO’nun da bu temada hatıra madalyonlar basılması kararıyla açılan yarışmada Ayşe Şirin, Leman Kalay ve Sesil Beatris Kalaycıyan‘ın eserleri ayrı ayrı birer hatıra parada kullanıldı.
  • 2008 yılında, 2005’te paradan altı sıfır atılması ile oluşan Yeni Türk Lirasından Yeni ibaresinin kaldırılması sonrası tedavüle verilecek paraların tasarımı için yarışma açıldı.
    • 1 Kuruşlukların yazı yüzü için Alptekin Bayram‘ın deseni,
    • 5 Kuruş yazı tarafı için Aslı Kaya‘nın çalışması,
    • 10 ve 25 Kuruş ile 1 Liranın yazı yüzleri içinse Barış Kara‘nın eserleri seçildi.
Hayatın Kaynağı Su kazanan desenler
  • 2014 yılında Türkiye – Polonya Diplomatik İlişkilerinin 600. yılı dolayısıyla organize edilen etkinlikler kapsamında iki ülkede bu tema üzerine hatıra para basıldı. Darphane, hatıra parada kullanılacak desenler için yarışma açarak,
  • 2015 yılında satışa çıkacak “Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı” konulu hatıra paraların tasarımı yarışmasının sonuçları 29/08/2014 tarih ve 2014-21 sayılı Darphane Bülteninde şu şekilde duyuruldu:
    • “Seçici Kurulu 26 Ağustos 2014 tarihinde toplanarak hatıra para tasarım yarışmasına katılan tasarımları değerlendirerek sonuçlandırmıştır. Buna göre, söz konusu tasarımlardan birinciliğe değer bir çalışma bulunamamış, ikinciliğe 150214BM rumuzlu Burcu ERDEN ile 170208CH rumuzlu Meryem Hüsna ÇELİK’in tasarımları, üçüncülüğe ise 283201AA rumuzlu Baki ALBAYRAK ile 197519SO rumuzlu Varol TOPAÇ’ın tasarımları değer görülmüştür.”
Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasının 100. Yılı vesilesiyle Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen hatıra para tasarım yarışmasının kazanan tasarımlar

[1] Cumhuriyet Gazetesine Göre Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Kâğıt Paralarının Basım Serüveni, Melek Öksüz, Tarih Dergisi – Turkish Journal of History, 81 (2023/3): 63-120

Cumhuriyet Dönemi Paralarında Tasarımları Bulunan Sanatçılar

Para tasarımı

Türkiye Cumhuriyeti paralarının motiflerini üreten sanatçıların listesini derlemeye çalıştık.

Madeni paraların çoğu, Darphane bünyesindeki sanatçılar tarafından üretildiyse de, Cumhuriyetin erken dönemlerinde yabancı danışmanlardan hizmet alındı, zaman zaman da açılan yarışmalara katılan sanatkarların çalışmaları hatıra ve tedavül paralarında yer buldu.

Cumhuriyet dönemi paralarının tasarımlarında çalışmaları yer eden sanatçılar:

(parantez içinde verilen tarih, sanatçının tasarımının kullanıldığı ilk çalışmanın tedavüle çıktığı yıldır.)

Yarışmalara katılıp, eserleri derece alan, ancak desenleri kullanılmayan sanatçılar:

Eserleri, dolaylı olarak paralarda yer alan sanatçılar:

*Listede bazı madeni paraların ve pek çok banknotun desenlerini üreten sanatkarın ismi eksiktir. İsimler gün ışığına çıktıkça liste güncellenecektir.

kapak fotoğrafı: Darphane GM 2018 Faaliyet Raporu

Sesil Beatris Kalaycıyan

1980 yılında doğan sanatçı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Heykel bölümü lisans mezunudur. Aynı bölümde yüksek lisans ve sanatta yeterlilik çalışmalarını tamamladı.

2007 yılı Mevlana’nın 800. Doğum Yılı Hatıra Parası – 3 tasarımının sahibidir.

Üçüncülüğe layık görülen çalışmada Mevlana’nın aşk, sevgi ve birlik mesajı anlatılmaktadır. Bu fikir çerçevesinde yapılan tasarımda, Mevlana ile birikte anılan Konya şehrinin silüeti ve ilahi aşkla dönen semazenlerin izleyiciyi dairesel haraketle kendi içine davet edip, bir birlik olduğu görülür. Aşk, sevgi ve birlik olma kavramları döngüsel bir harakette ifade bulmuştur.

Açılan yarışmayı kazanan üç sanatçıdan biridir, diğerleri ise; Ayşe Şirin ve Leman Kalay‘dır.

Leman Kalay

1981 doğumlu sanatçı, Mevlananın 800. Doğum Yılı Hatıra Parası – 2 tasarımının sahibidir. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar, Geleneksel Türk Sanatları Bölümü mezunudur.

Paranın tura yüzünde Mevlana ve Semazenler ayrılmaz bir bütün olarak akıllarda yer edindiğinden, bu iki öğe bir arada kullanılmıştır. Mevlana portresi üst bölümde yerleştirilmiş, alt kısımda ise sema gösterisi yapan Semazenlere silüet halinde yer verilmiştir.

Açılan yarışmayı kazanan üç sanatçıdan biridir. Diğer ikisi Ayşe Şirin ve Sesil Beatris Kalaycıyan‘dır.

Ayşe Şirin

Üç hatıra para yarışmasında derece almış sanatçıdır.

2000 Milenyum temalı yarışmada, zeytin dalı, güvercin ve 2000 sayısı içeren kompozisyonu ile birincilik kazanmıştır. Ahmet Şimşek ve Tan Mavitan da seçilen diğer eserlerin sahipleridir.

Japonya’da Türk Yılı hatıra para yarışmasında eseri seçilen sanatçılardan biridir.

Paranın tura tarafında, katlanır Japon yelpazesi tasvir edilir. Yelpazenin birleşim noktası Japon bayrağında güneşi simgeleyen daire ile ifade edilirken, kanatçıklarında ay yıldız mevcuttur.

Yazı yüzünde ise Japon Bayrağındaki güneş simgesi ile ay yıldızın kısmen göründüğü bir desen, sağ yanında ise Japon Kanji karakterleri ile ülkenin ismi (日本 Nippon / Nihon) yazılıdır.

Diğerleri ise Beti Cenudioğlu & Necmi Özgür‘dür.

Ayrıca Mevlana’nın 800. Doğum Yılı Hatıra Parası – 1 tasarımının sahibidir.

UNESCO, 2007’de Türkiye, İran ve Afganistan’ın önerisiyle, Mevlana’nın doğumunun 800. yıldönümü kutlamaları organize etti. Darphane’nin açtığı yarışmada seçilen paranın tura yüzünde Mevlana ‘ya ait “Dün geçti gitti. Dün gibi, dünün sözü de geçti. Bugün yepyeni bir söz söylemek gerek” özlü sözü yer almaktadır. İnsanlığı birliğe çağıran Mevlana’nın bu sözü etrafında sema eden kalp biçimindeki Mevleviler, sevgiyi ve birliği anlatmaktadır.

Ayşe Şirin’in deseninin birinci seçildiği yarışmada ayrıca Leman Kalay ve Sesil Beatris Kalaycıyan‘ın eserleri de derece aldı.

 

34. Dünya Satranç Olimpiyatı için basılacak hatıra para yarışma sonucu ilanında, teşekküre layık eserlerin ikisinde adı geçer.

Yarışmanın kazananı ve hatıra parada deseni kullanılanlar Beti Cenudioğlu & Necmi Özgür iken, aynı yarışmada Seçkin Pirim de övgüye ve teşekküre layık eserler sundu.