Paramount International Coin Corporation

Darphane’nin yurtdışı piyasada satışını amaçladığı hatıra paraların tasarım ve dağıtım süreçlerinde birlikte çalıştığı şirketlerden biridir.  1990’ların ikinci yarısından sonra Alman MDM firması ile işbirliği kapsamında hatıra paralar üretildi.

  • 1979 Uluslararası Çocuk Yılı
  • 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
  • 1984 Dünya Kadınlarının 10 Yılı (UN Decade for Women)
  • 1986 Meksika Dünya Futbol Şampiyonası
  • 1994 ABD Dünya Futbol Şampiyonası

Tuğrul Bilen Ünal

1945 yılında Ankara’da doğdu. Siyasal Bilgiler Fakültesinin Diplomasi ve Dış İlişkiler Bölümü’nden 1966-67 döneminde mezun oldu.  1967 yılında Maliye Müfettiş Muavini olarak Maliye Bakanlığı’nda göreve başladı. Çeşitli kamu ve özel kurumda görev aldı, 26 Eylül 1999 ile 10/06/2004 tarihleri arasında Darphane ve Damga Matbaası’nın Genel Müdürlüğü’nü üstlendi. 24 Mayıs 2024 tarihinde vefat etti.

Türk Milli Futbol Takımının 2002 FIFA Dünya Kupası’nda aldığı üçüncülük anısına basılan hatıra para, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. Yılı hatıra parası, Darphane ziyaretçilerinin kendi elleriyle bahçedeki makinede basabildikleri, tarihi her gün değiştirilen bimetal hatıra paraların ve 2004 Anayasa Madalyonunun tasarımcısıdır.

Dünya Futbol Şampiyonası Üçüncülüğü için basılan para, aynı zamanda Ay Yıldızlı bayrağın kırmızı mineli olması ile, ilk renkli paramızdır.

Günlük hatıra para basılması hizmeti,  6 Mayıs 2002 tarihinde başladı, birkaç yıl sonra sona erdi.

 

Darphane Müdürlüğü döneminde, ilk bimetal para olan Bill Clinton’un Ziyareti temalı hatıra para basıldı, hatıra paraların yurtiçi ve yurtdışında talebini arttırmak üzere Darphene’nin hatıra ürün gamı kalem saat vb. ürünlerle genişletildi, global para koleksiyonu şirketi MDM ile anlaşmalar sürdürüldü, eski tedavül paralarından nostalji setleri piyasaya verildi, koleksiyonerlerin davet edildiği toplantıda dilek ve görüşleri alındı. Uygulamanın düzenli bir etkinlik olması planlandıysa da, bir daha tekrarlanmadı.

Nalan Yerlibucak – Çakır

1980 İzmit doğumlu sanatçı 2001 yılında M.Ü.G.S.F Heykel Bölümünden mezun oldu. 22 Temmuz 2008 yılında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde heykeltıraş olarak göreve başladı ve halen Darphane bünyesinde hizmet vermektedir.

Katıldığı Etkinlikler ve Sergiler :

  • 2008 – Yazlık ‘08 Artisan Sanat Galerisi (İstanbul) 2008 – Genç Heykeltıraşlar Sergisi Artisan Sanat Galerisi (İstanbul)
  • 2008 – Marmara Üniversitesi Mezunlar Sergisi – M.Ü.G.S.F Sergi Salonu
  • 2007 – Fikret Mualla Resim Atölyesi Muhammet Şengöz Öğrencileri Sergisi KYÖD Sergi Salonu, ( Kocaeli)
  • 2007 – 2. Genç Sanatçılar Atölyesi-Workshop II ( Yesemek Bienali – Gaziantep)
  • 2005 – 3. Sanat Akmerkez’de Karma Sergisi (İstanbul)
  • 2003 – Nilay Kan Büyükişleyen Heykel Atölyesi Sergisi Kaş Sanat Galerisi (İstanbul)
  • 2002 – 63. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sergisi (Ankara)
  • 2001 – Su ve Us Sergisi (M.Ü.G.S.F. İstanbul)

Ödüller

2007-“Kemal Türkler Anıt Mezarı Ulusal ve Tek Aşamalı Proje Yarışması” 2.’lik Ödülü, (İstanbul)

Darphane’de tasarımını gerçekleştirdiği paralar:

  • 2001 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları
    • Ala Sığırcık (Sturnus roseus)
    • Kızıl Akbaba (Gyps fulvus)
    • İzmir Yalıçapkını (Halcyon smyrnensis)
    • Küçük Karabatak (Phalacrocorax pygmeus)

 

  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri
    • Şakayık (Paeonia turcica)
    • Anadolu Orkidesi (Orchis anatolica)
    • Anadolu Glayölü (Gladiolus anatolicus)
    • Allıgelin (Tchihatchewia isatidea)
    • Çakalnergis (Sternbergia candida)
    • Manisa Lalesi (Tulipa orphanidea)

 

  • 2007 Truva – İnsanlığın Kültür Mirası
  • 2007 Dünya İzciliğinin 100. Yılı
  • 2007 Kariye / Chora

 

  • 2008 Kaşgarlı Mahmut 1000. Doğum Yılı

 

  • 2009 Frederic Chopin 200. Doğum Yılı
  • 2009 Katip Çelebi 400. Doğum Yılı
  • 2009 1 Lira Elephant / Fil
  • 2009 1 Lira Caretta Caretta / Su Kaplumbağası

 

  • 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti
  • 2010 Amasya Evleri
  • 2010 Dericillik (Geleneksel Türk El Sanatları)
  • 2010 Ertuğrul Fırkateyni
  • 2010 1 Lira Ankara Kedisi
  • 2010 1 Lira Sivas Kangal Köpeği

 

 

  • 2014 1 Lira Byerley Türk Atı
  • 2014 1 Lira Anadolu Kartalı
  • 2014 1 Lira Çizgili Sırtlan
  • 2014 Halide Edip Adıvar 50. ölüm yıldönümü

 

  • 2015 Sarıkamış Harekatı 100. Yıl
  • 2015 Gelibolu
  • 2015 Hamidiye Kruvazörü
  • 2015 Nusret Mayın Döşeme Gemisi
  • 2015 Ertuğrul Fırkateyni 125.Yıl
  • 2015 Midilli Kruvazörü
  • 2015 Muavenet-i Milliye Muhribi
  • 2015 İlk Kadın Hemşiremiz Esma Deniz (Cumhuriyet’in Kadın İlkleri Serisi)
  • 2022 Gülbaba Türbesi Budapeşte Macaristan
  • 2022 Mersin Balığı
  • 2023 200 Lira Cumhuriyetin 100. Yılı altın
  • 2023 100 Lira Cumhuriyetin 100. Yılı gümüş
  • 2023 5 Lira Cumhuriyetin 100. Yılı bronz
  • 2023 Ömer Hayyam (İslam Alimleri #3)
  • 2023 Ankara’nın Başkent Oluşunun 100. Yılı
  • 2024 Aşık Veysel Şatıroğlu
  • 2024 Kıbrıs Barış Harekâtı’nın Ellinci Yıl Dönümü
  • 2024 Süleyman Demirel (Cumhuriyet Dönemi Türk Siyasetçileri No:4)
  • 2024 Diyanet İşleri Başkanlığının 100.Yılı

 

[1] Satışa çıkarılan hatıra paraların bazılarının Darphane duyuruları veya sertifikalarında sanatçının ismi belirtilmediğinden, bu paraların sanatçıları, üzerindeki imzalardan tespit edilebildiği kadarıyla listelenmiştir. Yeni bilgiler ışığında listeyi güncel tutmaya çalışıyoruz.

Namık Bayık (1926 ~ 1992)

1982 Yılı İspanya FIFA Dünya Kupası Hatıra Paraları serisi çoğu paranın desenlerini, öğrencisi Abdullah Taşçı ile birlikte gerçekleştirdi. (Serideki bir parayı da Darphane heykeltraşı Suat Özyönüm üretti.)

Prof. Emin Barın ve Namık Bayık’ın bir diğer öğrencisi Etem Çalışkan da Atatürk’ün doğumunun yüzüncü yılı hatıra paralarını tasarladı.

1949’da İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (İDGSA), Dekoratif Sanatlar Bölümü, Afiş atölyesinden mezun oldu.

1982’den itibaren Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi grafik ana sanat dalı başkanı olarak görevini sürdürdü. Grafik çalışmalarının yanı sıra suluboya tekniği ağırlık olmak üzere temasını doğadan seçtiği çalışmalar yanında, zaman zaman soyut çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Ayaktakiler, soldan: Edip Hakkı, Emin Barın, Namık Bayık, Gevher Bozkurt, Günseli Başar, Sabih Gözen, Bilge Hanım, Hayati Gökay, Aktan Bey, Ramiz Bey. Oturanlar, soldan; Vedat Ar, Necmettin Hoca, Kenan Tenizan, Zeki Faik İzer, Tahirzade...
Seramik Dünyası Dergisi, Mart Nisan 1996 Sayısı s19 ”Bir Sanatçı: Vedat Ar”, Hande Kura

https://arhm.ktb.gov.tr/artists/detail/2240/namik-bayik-1926-1992

 

* Türk paralarının tasarımında emeği geçen diğer sanatçılar için tıklayın.

Hakkı Erkartal

1945 doğumlu sanatçı, Darphane’de 1959 yılında çalışmaya başladı. 1978’den itibaren gravür kadrosuna geçen Erkartal, aynı yılın Mayıs ayında emekliye ayrıldı (*27, Sf. 192).

Ürettiği hatıra para desenleri;

  • 1978 Mevlana Celaleddin Rumi, 705. Vuslat Yılı gümüş ve altın
  • 1978 Dünya Futbol Şampiyonası – Arjantin hatıra parası

1978 Mevlana deseni, ayrıca 2000 Yılı Kültür Bakanlığı Konya Kültür ve Turizm Derneği Uluslararası Mevlana Bilgi Şöleni madalyonunda kullanıldı.

 

* Türk paralarının tasarımında desenleri bulunan diğer sanatçılar için tıklayın.

Suat Özyönüm

1951 yılında Erzincan’da dünyaya gelen sanatçı, 1974 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi (İDGSA) Yüksek Heykel bölümüne girdi. Hocaları Prof. Şadi Çalık ve Prof. Hüseyin Gezer’in teşvikiyle 1977’de Darphane’de çalışmaya başladı. Ancak Darphanenin çalışma şartlarının, okuduğu okulu (İDGSA) bitirmesine uygun olmaması yüzünden bir yıl sonra ayrıldı. 1980’de Akademi’den mezun oldu ve bir yıl sonra, Darphanenin çağrısı üzerine Heykeltraş olarak görevine geri döndü. 1986 yılında Roma Darphanesi’nde para yapımını öğrenmek için T.C. Devlet Darphanesi tarafından 5 ay süre ile İtalya’ya gönderildi.

Resim ve heykel alanında pek çok eser veren sanatçı, Darphane bünyesinde de onlarca tedavül ve hatıra para üretti.

Katıldığı Sergiler:

  • 1976 yılında Arkeoloji müzeleri açık hava resim sergisine katıldı.
  • 1978 YDGSA Yüksek heykel bölümü öğrenci gurup sergisine katıldı.
  • 1978 yılında Devlet resim heykel sergisine katıldı.
  • 1979 yılında ilk kişisel heykel sergisini Nur Sanat Galerisinde açtı.
  • 1979 yılında Devlet resim heykel sergisine katıldı.
  • 1979 yılında 2. Sanat Bayramı etkinliklerine katıldı.
  • 1981 yılında 3.İstanbul Sanat Bayramı Yeni Eğilimler Sergisine katıldı.
  • 1981 yılında Maçka sanat galerisi çağdaş karma heykel sergisine katıldı.
  • 1981 yılında Moda Güzel Sanatlar Galerisinde karma resim ve heykel sergisine katıldı.
  • 1984 yılında 12.Uluslararası İstanbul Festivali “Günümüz Sanatçıları 5. İstanbul Sergisi” ne katıldı.
  • 1993 yılında Sadberk Hanım Müzesinde Özgün Madalyon ve Heykel Sergisi açtı.
  • 1994 yılında Foks Sanat Galerisinde heykel sergisi açtı.

Kazandığı Ödüller:

  • 1979 yılında Osman Hamdi Heykel yarışmasında Birincilik ödülü aldı.
  • 1987 yılında Başbakanlığın açtığı Devlet Madalya ve Nişanları yarışmasında 2 mansiyon kazandı.

Darphane’deki Çalışmaları:

  • 1977 FAO Herkese Ekmek ve Konut sloganlı akmonital 2½ ve 5 Liralar ile gümüş 50 Lira
  • 1981 Uluslararası Sakatlar Yılı altın 30.000 Lira
  • 1982 Dünya Futbol Şampiyonası – İspanya gümüş 500 Lira  (kaleci desenli 2. tip, *1)
  • 1983 FAO 16 Ekim, Dünya Besin Günü gümüş 1.500 Lira
  • 1983 Cumhuriyet’in 60. Yılı (Atatürk profili taşıyan tura tarafı, *2)
  • 1984 1 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 5 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 10 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 50 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 100 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 Birleşmiş Milletler Dünya Kadınlarının On Yılı
  • 1984 Türk Kadınına Seçme ve Seçilme Hakkının 50. Yılı
  • 1984 20 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1985 25 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1985 FAO IX 9. Ormancılık Konferansı – Meksika
  • 1985 Dünya Gençlik Yılı
  • 1986 “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sloganlı Dünya Barış Yılı
  • 1987 Dünya Konut Yılı
  • 1988 50 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1988 Meksika Baskısı 100 Lira (*3)
  • 1989 500 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1989 Meksika Baskısı 500 Lira
  • 1989 24 Kasım Öğretmenler Günü
  • 1990 1.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1990 1.000 Lira “Çevremizi Sevelim Koruyalım”
  • 1991 2.500 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1991 Yunus Emre Sevgi Yılı
  • 1991 Ahmet Adnan Saygun
  • 1992 5.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1992 Kış Olimpiyatları – Albertville, Fransa
  • 1992 Yaz Olimpiyatları – Barselona, İspanya
  • 1993 Yargıtay’ın 125. Kuruluş Yıldönümü
  • 1994 10.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1994 10.000 Lira “Dünya Spor ve Olimpik Düşünce Yılı”
  • 1994 Dünya Futbol Şampiyonası – ABD, 50.000 Lira değerinde iki ayrı hatıra para
  • 1995 Korunan Doğa #1 – Kelaynak
  • 1995 T.B.M.M. Türkiye Büyük Millet Meclisi 75. Yılı
  • 1995 Polis Teşkilatının 150. Yılı
  • 1995 İstanbul Altın Borsası Açılışı
  • 1995 Korunan Doğa #2 – Caretta Caretta
  • 1996 50.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1996 50.000 Lira “Dünya Gıda Zirvesi”
  • 1996 Habitat II Kent Zirvesi
  • 1996 Korunan Doğa #3 – Akdeniz Foku
  • 1996 Hulusi Behçet
  • 1996 FAO Dünya Gıda Zirvesi (logodaki başağın sağda ve solda olduğu iki ayrı tip)
  • 1996 Korunan Doğa #4 – Kardelen
  • 1997 İstanbul Kültür Varlıkları #1 – Kız Kulesi
  • 1997 FAO XI 11. Ormancılık Konferansı – Antalya
  • 1998 Hasan Ali Yücel
  • 1998 Lozan Barış Antlaşması’nın 75. Yılı
  • 1998 Cumhuriyet’in 75. Yılı Setinden:
    • Cumhuriyet ve Lozan
    • Cumhuriyet 2000
  • 1998 2 EURO, 500.000 Lira
  • 1998 10 EURO 2.500.000 Lira
  • 1999 100.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1999 Tam Güneş Tutulması temalı iki tip hatıra para
  • 1999 Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı
    • Osmanlı Arması
    • İlk Osmanlı Parası
    • Osmanlı Minyatür Sanatı
  • 1999 FAO XXI 21. Yüzyıl Gıda Güvenliği (XXI Century Food Security)
  • 2000 Geleneksel Türk Tiyatrosu #1 – Hacivat ve Karagöz
  • 2000 Birleşmiş Milletler Binyıl Zirvesi
  • 2001 Binyılın Türkleri – Mustafa Kemal Atatürk Madalyonu
  • 2001 Cahit Arf
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Kelaynak (Geronticus Eremita)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Antalya Süseni (Iris Pamphylica)
  • 2004 Binyılın Türk’leri – Nazım Hikmet Ran
  • 2005 T.B.M.M. Türkiye Büyük Millet Meclisi 85. Milli Egemenlik Yılı
  • 2005 tedavül paralarından 1, 5 ve 10 Kuruşların tura yüzünde yer alan Atatürk portreleri
  • 2009 tedavül paralarının tamamında (1, 5, 10, 25 ve 50 Kuruş ile 1 Lira) tura yüzünde yer alan, ilk olarak 1984 yılı 1, 5, 10, 20 ve 50 Liralıklarda yer alan Mustafa Kemal Atatürk portresi.

İlk kez 1984 yılı FAO Balıkçılık altın parasının yazı yüzünde kullanılan ve 1984’ten itibaren para setlerinde görülen Darphane logosu kendisinin eseridir (*27, Sf. 73, 74 & 75).

İstanbul Darphanesi Logosu

[1] Serideki diğer üç parayı Güzel Sanatlar Akademisi’nden Prof. Namık Bayık ve öğrencisi Abdullah Taşçı tasarladı (*27, Sf. 57~60).

[2] Paranın yazı yüzünü Hakkı Baha Çavuşgil tasarladı (*27, Sf. 68).

[3] Darphane çalışanları 23 Haziran – 19 Ekim 1988 tarihleri arasında greve gittiklerinden, bazı tedavül paralarını basma işi Meksika Darphanesine ihale edildi. 1988 tarihli 10 Milyon adet 100 Lira ile 1989 tarihli yaklaşık 66 milyon adet 500 Lira Meksika’da darp edildi. Üretilen tedavül paralarına ek olarak biner adet gümüş 100 ve 500 Lira hatıra para basıldı. Bir süre Darphane bünyesinde saklanan bu hatıra paralar 1995’te kayıtlı koleksiyonerlere, birer adet kontenjan ile satışa sunuldu (*27, Sf. 100).

 

* Cumhuriyet dönemi Türk paralarının tasarımında emeği olan diğer sanatçılar için tıklayın.