Etiket: Beşiktaş

Hatıra Para Setleri

Günlük kullanılan paralardan birer adedinin Darphane jetonu (ya da parası) ile birlikte paketlendiği yıllık tedavül setleri ve nostalji setlerinden başka, Darphane’nin satışa çıkardığı hatıra paralar zaman zaman ortak bir temaya sahip birkaç parçalık set olarak üretilir.

(yıllara yayılan serileri ayrı bir kategoride tuttuk)

Darphane’nin satışa sunduğu setler:

  1. Cumhuriyet’in 75. Yılı (1998)
  2. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı (1999)
  3. 2000 Milenyum Seti (2000)
  4. Nostalji Setleri (2000)
  5. Binyılın Türkleri (2001)
  6. Türkiye’nin Kuşları (2001)
  7. Türkiye’nin Çiçekleri (2002)
  8. 1935 Darphane Nostalji Seti (2002)
  9. Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. Yılı (2003)
  10. 1936 ~ 1950 Darphane Nostalji Seti (2002)
  11. Galatasaray Spor Kulübü’nün 100. Yılı (2005)
  12. Türkiye’nin Hayvanları (2005)
  13. Mevlana’nın 800. Doğum Yılı (2007)
  14. Selçuklu Dönemi Burç Tasvirleri (2008)
  15. Hicretin 1430. Yılı (2010)
  16. 2010 Avrupa Kültür Başkenti (2010)
  17. Çanakkale Zaferi’nde Türk Donanması (2015)
  18. 1. Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı
  19. Büyük Türk Devletleri (2016)
  20. Anadolu’ya Özgü Kuşlar (2018)
  21. Anadolu’ya Özgü Kuşlar (2019)
  22. TBMM’nin Açılışının 100. Yılı (2020)
  23. Gaziantep’e Gazilik Unvanı Verilişinin 100.Yılı (2021)
  24. Güneş Sistemindeki Gezegenler Seti (2022)

Sedat Öztürk

Darphane’nin satışa sunduğu hatıra paralardan bazılarının tasarımcısıdır.

  • 2003 İstanbul Üniversitesi’nin 550. Yılı
  • 2020 Tarım ve Orman Bakanlığı, Geleceğe Nefes 1
  • 2020 Tarım ve Orman Bakanlığı, Geleceğe Nefes 2
  • 2020 Tarım ve Orman Bakanlığı, Geleceğe Nefes 3
  • 2020 Anadolu Ajansı (gümüş & bronz)
  • 2021 Türkiye Futbol Federasyonu, 2020 – 2021 Sezonu Süper Lig Şampiyonu Beşiktaş Jimnastik Kulübü (altın kaplama, gümüş, bronz)
  • 2021 Kanal İstanbul
  • 2022 Türkiye Futbol Federasyonu 2021 – 2022 Sezonu Süper Lig şampiyonu Trabzonspor (altın kaplama, gümüş, bronz)
  • 2022 Darphanenin 555. yılı (gümüş ve bronz)
  • 2022 Anayasa Mahkemesi’nin 60 yılı
  • 2022 Sayıştay’ın 160. yılı
  • 2022 Güneş Sistemindeki Gezegenler*
  • 2023 Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesinin 90. yılı
  • 2023 Danıştay’ın 150. yılı
  • 2023 Türkiye Futbol Federasyonu 2022 – 2023 Süper Lig Şampiyonu Galatasaray (altın kaplama, bronz)
  • 2023 İstanbul Teknik Üniversitesi’nin 250. yılı
  • 2023 Borsa İstanbul’un 150 yılı

 

*Nalan Yerlibucak Çakır ile ortaklaşa (*47)

Tuğrul Bilen Ünal

Tuğrul Bilen Ünal, Türk Milli Futbol Takımı’nın 2002 Dünya Kupası’nda aldığı üçüncülük anısına basılan hatıra para, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. yılı hatıra parası ve 2004 Anayasa Madalyonunun tasarımcısıdır.

Dünya Kupası üçüncülüğü anısına basılan hatıra para, aynı zamanda Ay Yıldızlı bayrağın renkli mine üzerinde uygulandığı ilk renkli hatıra paramızdır.

Darphane ziyaretçilerinin, bahçe içerisinde özel olarak hazırlanan baskı makinesinde kendi elleriyle basabildikleri, üzerinde günün tarihi basılı olan ve tarihi her gün değiştirilen bimetal (çift metalli) hatıra para projesi hayata geçirildi. Günlük hatıra para basılması hizmeti, 6 Mayıs 2002 tarihinde başlatıldı ancak birkaç yıl sonra sona erdi.

 

Tuğrul Bilen Ünal, 1945 yılında Ankara’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin (Mekteb-i Mülkiye) Diplomasi ve Dış İlişkiler Bölümü’nden 1966-67 döneminde mezun oldu. 1967 yılında Maliye Müfettiş Muavini olarak girdiği Maliye Bakanlığı’nda, Bakanlık’tan ayrıldığı 1981 yılına kadar Maliye Müfettişi, Maliye Başmüfettişi, Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı, Bakan Başdanışmanı, Tetkik Kurulu Üyesi olarak çalıştı.

Özel sektörde Bosfor Şirketleri Topluluğu’nda Genel Koordinatör, Başak Grubu’nda Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üye, Koç Holding’e bağlı Garanti İnşaat’ta Genel Müdür Yardımcısı olarak çalıştı. Bura İnşaat ismiyle Türkiye’nin ilk yapı marketini kurdu. Emlak Bankası, Trakya Elektrik ve Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri’nde Yönetim Kurulu Üyeliklerinde bulundu.

26 Eylül 1999 ile 10 Haziran 2004 tarihleri arasında yürüttüğü Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü döneminde, World Money Fair (Dünya Para Fuarı) ve Mint Directors Conference (Darphane Direktörleri Konferansı) gibi prestijli uluslararası etkinliklere katılım sağlanarak, MDM gibi sektörün önde gelen firmaları ile iş birlikleri gerçekleştirildi, Darphane ve Damga Matbaası’nın dünyadaki bilinirliği arttırıldı.

Binyılın Türkleri, Türkiye’nin Kuşları, Türkiye’nin Çiçekleri, 1935 Darphane Nostalji Seti gibi hatıra para setleri basılarak ülkemizin nadide değerlerinin tanıtımı yapıldı. Hatıra ürün gamı, hatıra para desenli kol saati, köstekli saat, çakmak, kalem gibi ürünlerle zenginleştirildi, ilk defa yurtdışında bu ürünlere önemli ölçüde talep oluşması sağlandı. Bu dönemde basılan hatıra paralar içerisindeki kare, dikdörtgen ve elips formlu tasarımlar, ilave yenilikler olarak ön plana çıktı.

Eski tedavül paralarından nostalji setleri hazırlandı. Darphane ve Damga Matbaası’nın ilk bimetal tasarımı olan “Bill Clinton’ın Türkiye Ziyareti” temalı hatıra para basıldı. Fatih Sultan Mehmet’in kendi adına bastırdığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk altın sikkesi anısına, kaideli formda özel bir madalyon üretildi.

Darphane binasının içerisinde tarihi ve manevi değeri olan binlerce para, nişan ve madalyonu barındıran “Darphane Müzesi” açılarak ücretsiz olarak vatandaşların hizmetine sunuldu. Müzede, Anadolu topraklarında binlerce yıl hüküm süren antik Yunan devletleri ile, Roma ve Osmanlı İmparatorluklarından miras kalan paralar, Cumhuriyet döneminde basılan kağıt ve madeni paralar ile, tarihsel olaylara ve özel başarılara atfen üretilen kıymetli nişanlar ve madalyonları barındıran çok değerli bir koleksiyon bulunur.

Darphane ve Damga Matbaası makine parkından faydalı ömürlerini dolduran atıl makineleri, bakımları yaptırılarak çalışır hale getirilerek, yaptırılan “Makine Müzesi” ek binasında ve ana binanın ziyaretçi koridorunda, tarihçeleri ve ilgi çekici detayları içeren isim plakaları ile teşhir edildi.

Fikri, tasarımı ve projesi Tuğrul Bilen Ünal’a ait “Koleksiyon” isimli hatıra ürün mağazası, 2001 yılında Darphane binasının girişinde koleksiyonerler ve nümismatik camiasının hizmetine açıldı. Bu dönemde düzenlenen ilk koleksiyoner toplantısında koleksiyonerlerin görüş ve önerileri alınarak, Darphane ile koleksiyonerler arasında sinerjik bir ilişki oluşması amaçlandı. Koleksiyonerler toplantısı arzu edildiği gibi yıllık düzenli bir organizasyon haline gelemedi.

Yapılan yatırımlarla Darphane’nin makine parkı modernleştirildi, Gülhane Parkı içerisinde bulunan Damga Matbaası ise hem binası hem de makine parkı ile baştan aşağı yenilendi. Yurtdışındaki yetkin firmalar ile yapılan iş birlikleri sonucunda hem bozuk para hem de değerli evrak basımları dönemin en yüksek teknolojik olanakları ile yapılır hale geldi.

Özel hayatında çok renkli bir kişiliğe ve birçok farklı yeteneğe sahip olan Tuğrul Bilen Ünal’ın iş dışındaki en önde gelen uğraşı ağaçla yaptığı çalışmalardı. Çocukluğundan itibaren ağaçtan sanatsal formlara ve mutlaka bir fonksiyona sahip objeler yaptı.
Ağaç çalışmalarında zaman içerisinde cam, yarı değerli taşlar, deri, epoksi ve ışıklandırma gibi farklı malzeme ve öğeler kullandı, daima benzeri olmayan özgün işler yapmaya özen gösterdi. Ailesi ve çevresinin ısrarı üzerine 2016 yılında İstanbul Moda Deniz Kulübü’nde bir kişisel sergi açarak çalışmalarını yakınları ve ağaçseverler ile paylaştı.
Marangozluk ile ilgili duygu ve düşüncelerini şu şekilde ifade ediyor:
“Çocukken mahallemizin çocuklarına yaptığım, tahta / tel karışımı arabaları saymazsam, ağaçtan ilk imalatı 1963 yılında yaptım. Çizdiğim araba modelini ahşaba uyguladım. Amerika’da birlikte yaşadığım ailenin isteğiyle onlara bıraktığım araba, onların vefatından sonra arabayı korumaya alan ve otuz yıl boyunca muhafaza edip beni temsilen sınıf toplantılarına götüren arkadaşımın ortaya çıkmasıyla, 52 yılı geride bırakıp, bana geri geldi!
1963 yılında katıldığı sergiler nedeniyle gazetelerde yer alan model arabam, bu hikayesiyle, yeniden, aynı gazetelere konu oldu.
Ağaca dokunmayı ve işlerken çıkarken kokuyu çok seviyorum.
Ağaçla çalışmanın huzur ve enerji verdiğine inanıyorum. Sadece bir emekli hobisi olarak görmüyorum. Çalışma hayatım boyunca da, hep birlikte olduğum, ahşabın bana zindelik ve daha üretken bir kafa verdiğine inandım.
Daha önce yapılmış olan birşeyi yapmayı hiç düşünmedim; bunu kendi yaptığım işlerde de sevmedim, iki ayaklı sehpaya birincisinin aynısı bir ayak zorunda kalışımda olduğu gibi…
Büyük boyutlu işlerden artık biraz kaçıyorum. Ancak, işe yaramadığı düşüncesiyle atılmış bir ahşap parçası görünce, o an aklıma birşey geliyor, boyutuna bakmadan hemen işlemeye başlıyorum. Değersiz bulunan birşeyi, özellikle ahşapsa, değerlendirmek bana farklı bir keyif veriyor“.
Çalışmaları Instagram’da “@agackokusu1” isimli hesapta görülebilir.

Genel Müdürlüğü döneminde Türkiye’nin para tarihi ve koleksiyonculuğu ile Darphane’nin yurtdışındaki itibarına önemli katkılarda bulunan Tuğrul Bilen Ünal, 24 Mayıs 2024 tarihinde vefat etti.

 

(Yazımıza, Tuğrul Bilen Ünal hakkında değerli bilgiler sunan ailesine en içten teşekkürlerimizi sunarız.)

* Türk paralarının tasarımında çalışmaları bulunan diğer sanatçılar için tıklayın.