Hatıra Para Setleri ve Serileri

Günlük kullanılan paralardan birer adedinin Darphane jetonu (ya da parası) ile birlikte paketlendiği yıllık tedavül setleri ve nostalji setlerinden başka, Darphane’nin satışa çıkardığı hatıra paralar da zaman zaman ortak bir temaya sahip birkaç parçalık set, ya da yıllara yayılan bir seri halinde üretilir.

Birleşmiş Milletler çatısı altında kurulu Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agricultural Organization; FAO) hatıra programı kapsamında, 1970 yılında çıkarılmaya başlanan FAO Hatıra Paraları ilk seri kabul edilebilir.

Darphane’nin kendi duyurularında isimlendirdiği setler ve seriler:

  1. Korunan Doğa (1995)
  2. Gemiler ve Kaşifler (1995)
  3. İpek Yolu (1997)
  4. İstanbul Kültür Varlıkları (1997)
  5. EURO (1997)
  6. Cumhuriyet’in 75. Yılı (1998)
  7. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı (1999)
  8. Cumhuriyet’in Kadın İlkleri (2000)
  9. 2000 Milenyum Seti (2000)
  10. Nostalji Setleri (2000)
  11. Antik Kentler (2000)
  12. Geleneksel Türk Tiyatrosu (2000)
  13. Geleneksel Türk El Sanatları (2001)
  14. Binyılın Türkleri (2001)
  15. Türkiye’nin Kuşları (2001)
  16. Türkiye’nin Çiçekleri (2002)
  17. Olimpiyat Oyunları (2002)
  18. 1935 Darphane Nostalji Seti (2002)
  19. Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. Yılı (2003)
  20. 1936 ~ 1950 Darphane Nostalji Seti (2002)
  21. Kültür Varlıkları (2005)
  22. Galatasaray Spor Kulübü’nün 100. Yılı (2005)
  23. Türkiye’nin Hayvanları (2005)
  24. Anadolu Medeniyetleri (2007)
  25. Mevlana’nın 800. Doğum Yılı (2007)
  26. Selçuklu Dönemi Burç Tasvirleri (2008)
  27. Anadolu’yu Aydınlatanlar (2008)
  28. Deniz Fenerleri (2008)
  29. Yedi Bölge, Yedi Şehir (2008)
  30. Hicretin 1430. Yılı (2010)
  31. 2010 Avrupa Kültür Başkenti (2010)
  32. Saat Kuleleri (2011)
  33. Çanakkale Zaferi’nde Türk Donanması (2015)
  34. 1. Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı
  35. Masal Kahramanları (2015)
  36. Büyük Türk Devletleri (2016)
  37. Türkiye’de Görülen Hayvan Türleri (2016)
  38. Anadolu’ya Özgü Kuşlar (2018)
  39. Anadolu’ya Özgü Kuşlar (2019)
  40. Anadolu Beylikleri (2019)
  41. TBMM’nin Açılışının 100. Yılı (2020)
  42. Osmanlı Padişahları (2020)
  43. Gaziantep’e Gazilik Unvanı Verilişinin 100.Yılı (2021)
  44. Camiler (2021)
  45. İslam Alimleri (2021)
  46. Cumhuriyet Dönemi Türk Siyasetçileri (2021)
  47. Türk Spor İnsanları (2021)
  48. Güneş Sistemindeki Gezegenler Seti (2022)

 

Gemiler ve Kaşifler Serisi

Bugüne kadar 10 adet hatıra para içeren serinin ilk parası 1995’te satışa çıkarıldı.

  1. 1995 Piri Reis (Hakkı Baha Çavuşgil)
    • Gümüş ve altın iki adet hatıra para çıkarıldı
  2. 1997’de, 1995’teki desenin aynısı daha ufak bir altın para olarak tekrar basıldı (*)
  3. 1997 Barbaros Hayreddin Paşa Kaptan-ı Derya
  4. 1999 Fethiye (Michael Otto)
  5. 2013 Seydi Ali Reis (Tekin Gülbasar)
  6. 2014 Cezayirli Gazi Hasan Paşa
  7. 2016 İlk Türk Amirali Çaka Bey
  8. 2017 Umur Bey
  9. 2018 Oruç Reis
  10. 2019 Kılıç Ali Paşa

(*) 1998 Darphane kitapçığında Barbaros Hayrettin Paşa parası, serinin ikinci gümüş parçası olarak geçer, ancak güncel listelerde ise 1997 yılı altın paradan iki numara olarak bahsedilir. Toplamda 9 desene sahip, 9’u gümüş, 2’si altın; 11 ayrı tip para mevcuttur.

 

Gemi temalı diğer paralar için tıklayın.

Korunan Doğa Serisi

1995 yılında ilan edilen seri, Doğal Hayatı Koruma Derneği ve MDM firması ile işbirliği kapsamında oluşturuldu (*23, Sf. 9).

Serinin üretilen paraları:

  1. 1995 Kelaynak
  2. 1995 Caretta Caretta
    • Gümüş
    • Okside pirinç
  3. 1996 Akdeniz Foku
  4. 1996 Kardelen Çiçeği
  5. 1999 Kaya Kertenkelesi
  6. 2001 Kulaklı Orman Baykuşu (Asio Otus)
  7. 2001 Kaya Kartalı (Aquila Chrysaetos)
  8. 2002 Tatlı Su Kaplumbağası

MDM – WCA

Münzhandelsgesellschaft mbH & Co. KG Deutsche Münze (kısaca MDM) Firması ve grup şirketi World Coin Association, Darphane’nin ürettiği ve daha ziyade uluslar arası piyasada satışını amaçladığı hatıra paraların tasarım ve dağıtım süreçlerinde birlikte çalıştığı Almanya merkezli firmadır.

Olimpiyatlar, Futbol Dünya Kupaları,  Korunan Doğa, Euro, Gemiler ve Kaşifler gibi bazı seriler bu işbirliğinin sonucudur.

Kimi hatıra paranın kalıp sanatçılarının yabancı olması bu sebepledir.

Örneğin:

MDM, dünyadaki çoğu darphane ile doğrudan işbirliği içindedir:

Bazı ülkeler hatıra paraların tasarım, üretim ve dağıtım süreçlerinin tüm koordinasyonu için MDM / WCA firması ile çalışırken bazıları kendi ürettikleri hatıra paraların dağıtım ve yabancı pazarlarda pazarlanması noktasında MDM ile işbirliği yapar.

Darphane’nin, 1990’ların ilk yarısında benzer çalışmalar yürüttüğü bir diğer firma Paramount International Coin Corporation‘dır.



kaynak: https://www.mdm-wca.com/services-and-partners/issuing-authorities-1

https://www.mdm.de/ueber-mdm

https://www.mdm-wca.com/about-us/about-mdm

Cumhuriyet Dönemi Paralarında Tasarımları Bulunan Sanatçılar

Para tasarımı

Türkiye Cumhuriyeti paralarının motiflerini üreten sanatçıların listesini derlemeye çalıştık.

Madeni paraların çoğu, Darphane bünyesindeki sanatçılar tarafından üretildiyse de, Cumhuriyetin erken dönemlerinde yabancı danışmanlardan hizmet alındı, zaman zaman da açılan yarışmalara katılan sanatkarların çalışmaları hatıra ve tedavül paralarında yer buldu.

Cumhuriyet Dönemi paralarında çalışmaları yer eden sanatçılar:

(parantez içinde verilen tarih, sanatçının tasarımının kullanıldığı ilk çalışmanın tedavüle çıktığı yıldır.)

Yarışmalara katılıp, eserleri derece alan, ancak desenleri kullanılmayan sanatçılar:

Eserleri, dolaylı olarak paralarda yer alan sanatçılar:

*Listede bazı madeni paraların ve pek çok banknotun desenlerini üreten sanatkarın ismi eksiktir. İsimler gün ışığına çıktıkça liste güncellenecektir.

kapak fotoğrafı: Darphane GM 2018 Faaliyet Raporu

Michael Otto

Çeşitli ülkenin parasına tasarım gerçekleştiren Alman sanatçı, pek çok  Euro hatıra parasını da üretti.

Darphane’nin Alman MDM firması ile ortak çalışması sonucu üretilen hatıra paraların birkaçı için babası Herwig Otto ile birlikte kalıp üretti.

  • 1999 Gemiler ve Kaşifler Serisi dördüncü parası “Fethiye” temalı 4.000.000 Liralık gümüş,
  • 1999 Olimpiyat Oyunları temalı 3.000.000 Liralık gümüş,
  • 1999 Lacerta Clarorum temalı 4.000.000 Liralık gümüş
  • 2000 yılı Euro 2000 Futbol Kupası temalı gümüş

 

sanatçı fotoğrafları: www.muenzgravur.de

Kişisel sayfaları: www.instagram.com/otto.gravuren