Cumhuriyet Dönemi Paralarını Tasarlayan Sanatçılar

Türkiye Cumhuriyeti paralarının motiflerini üreten sanatçıların listesini derlemeye çalıştık.

Madeni ve Kağıt paraların çoğu, Darphane ve Banknot Matbaası  bünyesindeki sanatçılar tarafından üretildiyse de, Cumhuriyetin erken dönemlerinde yabancı danışmanlardan hizmet alındı, zaman zaman da açılan yarışmalara katılan sanatkarların çalışmaları hatıra ve tedavül paralarında yer buldu.

Cumhuriyet dönemi paralarının tasarımlarında çalışmaları yer eden sanatçılar:

(parantez içinde verilen tarih, sanatçının tasarımının kullanıldığı ilk çalışmanın tedavüle çıktığı yıldır.)

Yarışmalara katılıp, eserleri derece alan, ancak desenleri kullanılmayan sanatçılar:

*Listede bazı madeni paraların ve pek çok banknotun desenlerini üreten sanatkarın ismi eksiktir. Yeni isimler gün ışığına çıktıkça liste güncellenecektir.

 

Banknotlarda ve madeni paralarda kullanılan portrelerin orijinallerini çeken fotoğrafçılar, görseli aktarılan heykellerin yaratıcıları veya binaların mimarlarını da burada listeledik.

kapak fotoğrafı: Darphane GM 2018 Faaliyet Raporu

Alfred Nefe (1923 ~ 2019)

Grafik tasarımlarını Masino Bessi‘nin gerçekleştirdiği 6. Emisyon 50, 100 ve 500 Lira banknotlardaki Mustafa Kemal Atatürk portresini üreten gravördür.

50 TL kupürlü banknotta Atatürk’ün yakasında A.NEFE imzası bulunur (*42, Sf. 127).


1923 yılında Avusturya’nın Kleinraming şehrinde doğan sanatçı, Stern şehrinde Demir & Çelik İşleme Teknik Okulunda (Fachschule für Eisen- und Stahlbearbeitung) eğitim aldı. Avusturya Merkez Bankası için çeşitli banknota portre üretti.

1960’ların başında İsveç Merkez Bankası için de portreler üreten hakkak, ayrıca pek çok pul gravürü üreterek filatelistlerin yakından tanıdığı bir isim oldu (*1).

* Türk paralarının tasarımında desenleri bulunan diğer sanatçılar için tıklayın.

[1] sellosyartistas.blogspot.com

[2] stampengravers.blogspot.com

Masino Bessi

Fiorenzo Masino Bessi, Atatürk portresi gravürlerini Alfred Nefe‘nin gerçekleştirdiği E6, altıncı emisyon 50, 100 ve 500 Lira banknotların grafik tasarımcısıdır (*1).


Masino Bessi’nin en ünlü çalışmaları, İtalya Bankası tarafından 1960’ların başında, yenilenme ihtiyacı duyan banknotları  İtalyan yaratıcılığını onurlandıracak şekilde yeniden tasarlamakla görevlendirildiği dönemdeki banknotlardır.

1.000, 5.000 ve 10.000 Lire kupürlü banknotlar için ilk olarak Verdi, Rafael ve Michelangelo’nun portreleri önerildi. Daha sonra Rafael yerine Kristof Kolomb teması kullanıldı ve 10.000 Lire için bilimsel araştırmanın ve modern teknolojinin öncüsü olarak Leonardo da Vinci seçildi. Bessi, tüm serinin tasarımında bir uyum sağlamak amacıyla önceki sanatçı Lazzaro Lazzarini tarafından hazırlanmış olan 5.000 ve 10.000 Lire değerindeki banknotların tasarımlarını da yeniden çalıştı (*2).

İtalyan banknotlarına ait eskizler ve banknotlardan örnekler.

Endonezya (1952 1000 Rupi), Belçika (1961 serisi 100, 500 ve 1.000 Frank) ve İsrail (1968 10, 50 ve 100 Pound) gibi farklı ülkelerin banknotlarının da grafik tasarımını gerçekleştirdi.


* Türk paralarının tasarımında emeği geçen diğer sanatkarlar için tıklayın.

[1] EkoTürk TV Şükrü Ertürk röportajı.

[2] kaynak: İtalya Bankası, Emisyonların Tarihçesi.

[3] banknot görselleri kaynağı TCMB Sanal Müze