Münzhandelsgesellschaft mbH & Co. KG Deutsche Münze (kısaca MDM) Firması ve grup şirketi World Coin Association, Darphane’nin ürettiği ve daha ziyade uluslar arası piyasada satışını amaçladığı hatıra paraların tasarım ve dağıtım süreçlerinde birlikte çalıştığı Almanya merkezli firmadır.
Olimpiyatlar, Futbol Dünya Kupaları, Korunan Doğa, Euro, Gemiler ve Kaşifler gibi bazı seriler bu işbirliğinin sonucudur.
Kimi hatıra paranın kalıp sanatçılarının yabancı olması bu sebepledir.
MDM, dünyadaki çoğu darphane ile doğrudan işbirliği içindedir:
Bazı ülkeler hatıra paraların tasarım, üretim ve dağıtım süreçlerinin tüm koordinasyonu için MDM / WCA firması ile çalışırken bazıları kendi ürettikleri hatıra paraların dağıtım ve yabancı pazarlarda pazarlanması noktasında MDM ile işbirliği yapar.
Darphane’nin yurtdışı piyasada satışını amaçladığı hatıra paraların tasarım ve dağıtım süreçlerinde birlikte çalıştığı şirketlerden biridir. 1990’ların ikinci yarısından sonra Alman MDM firması ile işbirliği kapsamında hatıra paralar üretildi.
1979 Uluslararası Çocuk Yılı
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
1984 Dünya Kadınlarının 10 Yılı (UN Decade for Women)
1945 yılında Ankara’da doğdu. Siyasal Bilgiler Fakültesinin Diplomasi ve Dış İlişkiler Bölümü’nden 1966-67 döneminde mezun oldu. 1967 yılında Maliye Müfettiş Muavini olarak Maliye Bakanlığı’nda göreve başladı. Çeşitli kamu ve özel kurumda görev aldı, 26 Eylül 1999 ile 10/06/2004 tarihleri arasında Darphane ve Damga Matbaası’nın Genel Müdürlüğü’nü üstlendi. 24 Mayıs 2024 tarihinde vefat etti.
Türk Milli Futbol Takımının 2002 FIFA Dünya Kupası’nda aldığı üçüncülük anısına basılan hatıra para, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. Yılı hatıra parası, Darphane ziyaretçilerinin kendi elleriyle bahçedeki makinede basabildikleri, tarihi her gün değiştirilen bimetal hatıra paraların ve 2004 Anayasa Madalyonunun tasarımcısıdır.
Dünya Futbol Şampiyonası Üçüncülüğü için basılan para, aynı zamanda Ay Yıldızlı bayrağın kırmızı mineli olması ile, ilk renkli paramızdır.
Günlük hatıra para basılması hizmeti, 6 Mayıs 2002 tarihinde başladı, birkaç yıl sonra sona erdi.
2002 FIFA Dünya Kupası 3.’sü Türkiye 10.000.000 Lira
2002 FIFA Dünya Kupası 3.’sü Türkiye
Darphane Günlük Hatıra Paraları
BJK – Beşiktaş Jimnastik Kulübü 100. Yıl altın kartal
BJK – Beşiktaş Jimnastik Kulübü 100. Yıl kara kartal
BJK – Beşiktaş Jimnastik Kulübü 100. Yıl 50.000.000 Lira
Darphane Müdürlüğü döneminde, ilk bimetal para olan Bill Clinton’un Ziyareti temalı hatıra para basıldı, hatıra paraların yurtiçi ve yurtdışında talebini arttırmak üzere Darphene’nin hatıra ürün gamı kalem saat vb. ürünlerle genişletildi, global para koleksiyonu şirketi MDM ile anlaşmalar sürdürüldü, eski tedavül paralarından nostalji setleri piyasaya verildi, koleksiyonerlerin davet edildiği toplantıda dilek ve görüşleri alındı. Uygulamanın düzenli bir etkinlik olması planlandıysa da, bir daha tekrarlanmadı.
1982 Yılı İspanya FIFA Dünya Kupası Hatıra Paraları serisi çoğu paranın desenlerini, hocası Namık Bayık ile birlikte gerçekleştirdi. (Serideki bir parayı da Darphane heykeltraşı Suat Özyönüm üretti.)
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
altın 5000 TL Tura tarafı
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
altın 5000 TL yazı yüzü
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
gümüş 500 TL tura tarafı
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
gümüş 500 TL yazı yüzü
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
küpronikel 100 Lira tura yüzü
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
küpronikel 100 Lira yazı tarafı
Suat Özyönüm eseri – 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası (II) yazı yüzü
Suat Özyönüm eseri – 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası (II) tura yüzü
1967’de girdiği Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Grafik Sanatlar Bölümü’nden 1972 yılında mezun oldu.
Prof. Emin Barın‘ın danışmanlığı altında “Türk Yazma Eserlerde Grafik Düzen ve Çağdaş Kitap Grafiği” başlıklı yeterlilik tezi ile 1982’de Yardımcı Doçent oldu. 1999’da kendi isteğiyle emekli oluncaya kadar Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ndeki görevini sürdürdü. Ardından 2000-2007 yıllarında Maltepe Üniversitesi ve 2007-2020 arasında Doğuş Üniversitesi’nin Güzel Sanatlar Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak akademik hayatına devam etti.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin halen kullandığı amblemini tasarladı.
8 farklı yazı karakteri ailesi tasarlayan Taşcı, 1.000’e yakın fontun da Türkçe düzenlemelerini gerçekleştirdi. Tasarladığı yazı karakterleri uluslararası font sitelerinde yer almaya devam etmektedir.
1982 Yılı İspanya FIFA Dünya Kupası Hatıra Paraları serisi çoğu paranın desenlerini, öğrencisi Abdullah Taşçı ile birlikte gerçekleştirdi. (Serideki bir parayı da Darphane heykeltraşı Suat Özyönüm üretti.)
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
altın 5000 TL Tura tarafı
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
altın 5000 TL yazı yüzü
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
gümüş 500 TL tura tarafı
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
gümüş 500 TL yazı yüzü
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
küpronikel 100 Lira tura yüzü
1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
küpronikel 100 Lira yazı tarafı
Suat Özyönüm eseri – 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası (II) yazı yüzü
Suat Özyönüm eseri – 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası (II) tura yüzü
Prof. Emin Barın ve Namık Bayık’ın bir diğer öğrencisi Etem Çalışkan da Atatürk’ün doğumunun yüzüncü yılı hatıra paralarını tasarladı.
1949’da İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (İDGSA), Dekoratif Sanatlar Bölümü, Afiş atölyesinden mezun oldu.
1982’den itibaren Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi grafik ana sanat dalı başkanı olarak görevini sürdürdü. Grafik çalışmalarının yanı sıra suluboya tekniği ağırlık olmak üzere temasını doğadan seçtiği çalışmalar yanında, zaman zaman soyut çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Seramik Dünyası Dergisi, Mart Nisan 1996 Sayısı s19 ”Bir Sanatçı: Vedat Ar”, Hande Kura
1979 yılında Darphane’de göreve başlayan sanatçı, pek çok tedavül ve hatıra parasının tasarımını gerçekleştirdi.
Güzel Sanatlar Akademisi Heykel bölümünden mezun oldu ve soyut heykel alanında pek çok eser verdi.
Madalya ve gravür sanatları heykeltraşı olarak hizmet verdiği Darphane websayfasından alıntılanan özgeçmişi:
15 Mayıs 1924’te Harput, Elazığ’da doğdu.
İlk ve Orta öğrenimini Çanakkale; Lise öğrenimini Ankara Maliye Meslek Okulu’nda tamamladı.
Askerliğini 21 Ekim 1948’ de 28. Dönem Yedek Subay olarak; Çanakkale’de Teğmen olarak yaptı.
Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (Mimar Sinan Üniversitesi) Rudolf Belling ve Zühtü Müritoğlu atölyelerinde eğitim görerek, yüksek Heykel Bölümü’nden pekiyi derecede mezun oldu. (22/06/1955)
Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Dekorasyon Süsleme Sanatları Seramik Bölümünü pekiyi dereceyle bitirdi. (05/06/1957)
İtalyan Hükümetince verilen Sanat Araştırma Bursu ile Roma Istituto Centrale Del Restauro da beş yıl restorasyon Müzecilik Kurs ve Araştırmaları yürüttü.
Roma Madalya Sanatları Okulu’nu (14 Temmuz 1962) pekiyi dereceyle bitirdi, para ödülü ve PERFESSIONAMENTO uzmanlık diploması kazandı.
Avrupa’nın çeşitli sanat merkezlerine etüt ve tetkik gezileri gerçekleştirdi.
Mimar Sinan Üniversitesi Doktora ile eşdeğer sanatta yeterlilik diploması kazandı (1985)
Sergiler ve Etkinlikler:
İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü kazı kurulunda Heykel Restorasyon görevlisi
Seramik Sergisi Beyrut
Türkiye sathı üzerinde yedi dönem arkeolojik ve sanat araştırmaları, kalıntıların, restorasyon görevlisi (1954)
Türk dili araştırmaları: Türk Dil Kurumu’na asil üye seçiliş.(1954)
Arkeoloji bilimsel kurulunca Side, Perge Antik şehirlerinde restorasyon çalışmaları.
Side müzesinin yapım ve yerleşiminde Heykel ve Kabartmaların restorasyonu görevlisi.
Yurt dışında Karma Sergilere katılış San Francisco, Los Angeles, Sao Paolo Boston, Philadelphia.
Resim Heykel müzesinde iki eserin alınması.
Roma sergisi sarayında özel galeride kişisel heykel sergisi.
Roma , Milano, Floransa, Spoleto, Venedik Sergileri
İtalyan Hükümetince Türkiye’de Ayasofya Müzesinin antik kapıları kabarmalarının restorasyonu ve araştırma görevlisi.
Prof Baiardi, Giannone, Drei Atelyelerinde çelik üzerinde gravür ve madalya çalışmaları.
Brüksel ve Paris’te karma sergiler
Viçenza’da seramik masklar sergisi (1963).
Yurda dönüş ve heykel çalışmaları Trakya Üniversitesi Çanakkale Y.M.OK. Seramik Bölümü öğretim görevlisi .
İstanbul Büyükşehir Galerisinde 5’ler sergisi 1975
1980-81 Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünde öğretim görevlisi olarak Madalyon Atelyesini başlattı.
Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim elemanları ile karma çağdaş heykel sergisi
Ödülleri:
Devlet Resim Heykel sergisi birincilik ödülü
Ravenna Uluslararası Resim yarışmasında ödül (30 Ağustos 1959)
Civilavekhia – Necropol kazılarına katılmış restorasyon başarı belgesi.
Deruta da seramik sergisi ve büyük ödül. Evren kompozisyonu.
Spoleto International plastik sanatlar sergisinde Kızgın Atlar rölyefi birincilik ödülü.
Firenze 1964 Enternasyonal plastik sanatlar sergisi ödülü. (Adem ile Havva)
Büyük Şehir Belediyesi Demokrasi ve Laiklik Anıtı yarışması ödülü. (Bahsi geçen heykel, İstanbul, Unkapanı İBB Binasının karşısındaki Saraçhane Parkı’ndadır)
1996 Unesco Türkiye Örgütü 50 yılın Türk sanatkarları plaketi.
Darphane’deki Çalışmaları:
1979 Uluslararası Çocuk Yılı
1979 Uluslararası Çocuk Yılı
1979 Uluslararası Çocuk Yılı 500 Lira
1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Yarım (½) ve 1 Lira gümüş ve altın dört adet hatıra para (*1)
1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Bir Lira altın Lira – yazı tarafı
1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Bir Lira altın Lira – Tura yüzü
1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Bir Lira gümüş Lira – yazı tarafı
1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Bir Lira gümüş Yarım Lira – tura
1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Bir Lira gümüş Lira – Tura
1981 FAO 16 Ekim Dünya Besin Günü 20 Lira alüminyum ve 1.500 Lira gümüş
1982 Hicretin 15. Yüzyılı
1982 FAO 16 Ekim Dünya Besin Günü gümüş 1.500 Lira
1982 Dünya İzciliğinin 75. Yılı
1983 Anadolu Medeniyetleri Sergisi 500 Lira küpronikel ve 50.000 Lira altın
1983 Cumhuriyet’in 60. Yılı (İnsan figürlerinin taşıdığı Ay Yıldız desenli yazı tarafı, *2)
1984 Kış Olimpiyatları – Sarajevo, Bosna Hersek
1984 Yaz Olimpiyatları – Los Angeles, ABD
1985 Turgut Reis 500. doğum yılı gümüş 5.000 Lira ve altın 50.000 Lira
1981 FAO Besin Günü tura
1981 FAO Besin Günü yazı – stilize bir ana keçi ve emzirdiği iki oğlak
1982 – Hicretin 15. yy yazı
1982 – Hicretin 15. yy tura
1982 Dünya İzcilik 75. yılı 3.000 Lira yazı yüzü
1485 – 1985 Turgut Reis’in Doğumunun 500. yılı
1985 – Turgut Reis 5000 Lira
1986 Dünya Futbol Şampiyonası – Meksika (kaktüs figürlü gümüş ve altın, ayrıca futbolcu figürlü gümüş, toplam 3 hatıra para)
1986 Mehmet Akif Ersoy 50. Ölüm Yılı
1987 Ormancılığımızın 130 Yılı, “Yeşili Yaşat, Ormanı Koru” sloganlı biri gümüş, biri altın iki hatıra para
1988 Kış Olimpiyatları – Calgary, Kanada
1988 Yaz Olimpiyatları – Seul, Güney Kore
1988 Mavi Haliç, Büyük İstanbul Çevre Koruma Projesi, altın ve gümüş iki hatıra para
1989 İstanbul Metrosu
1989 Mimar Sinan 400. Anma Yılı (1.000 Liralık küpro-nikel, 20.000 Liralık gümüş ve 200.000 Liralık altın)
Mimar Sinan 400. Anma Yılı
1990 Çanakkale Zaferi 75. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
1990 Parlamenter Demokraside 70. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
1990 Dünya Futbol Şampiyonası – İtalya (Romus & Romülüs’ü emziren kurt figürlü ve top süren bir futbolcu desenli iki gümüş para)
1991 Mozart 200. Ölüm Yılı – Saraydan Kız Kaçırma Operası – Topkapı Sarayı
1992 500 Years of Peace and Harmony – Turkish Jews (Sefarad Yahudileri Göçü’nün 500. Yıldönümü, küpronikel, gümüş ve altın)
1992 Cioacchino Rossini 200. Doğum Yılı
1992 Muhsin Ertuğrul 100. Doğum Yılı
1993 Türkiye Kızılay Derneği 125. Yıl (gümüş ve altın iki hatıra para)
1945 doğumlu sanatçı, Darphane’de 1959 yılında çalışmaya başladı. 1978’den itibaren gravür kadrosuna geçen Erkartal, aynı yılın Mayıs ayında emekliye ayrıldı (*27, Sf. 192).
Ürettiği hatıra para desenleri;
1978 Mevlana Celaleddin Rumi, 705. Vuslat Yılı gümüş ve altın
1978 Dünya Futbol Şampiyonası – Arjantin hatıra parası
1951’de doğan sanatçı, 1974’te Güzel Sanatlar Akademisi İleri Heykel Bölümüne girdi. Hocaları Prof. Şadi Çalık ve Prof. Hüseyin Gezer’in teşvikiyle 1976’da Darphane’de çalışmaya başladı. Ancak çalışma hayatı okuldaki görevlerine mani olmaya başladığından Darphane’deki görevinden ayrıldı. 1980’de Akademi’den mezun olduktan bir yıl sonra tekrar Darphane kadrosuna dahil oldu. 1986 yılında Roma Darphanesi’nde para yapımını öğrenmek için T.C. Devlet Darphanesi tarafından 5 ay süre ile İtalya’ya gönderildi.
Resim ve heykel alanında pek çok eser veren sanatçı, Darphane bünyesinde de onlarca tedavül ve hatıra para üretti.
Katıldığı Sergiler:
1976 yılında Arkeoloji müzeleri açık hava resim sergisine katıldı.
1978 YDGSA Yüksek heykel bölümü öğrenci gurup sergisine katıldı.
1978 yılında Devlet resim heykel sergisine katıldı.
1979 yılında ilk kişisel heykel sergisini Nur Sanat Galerisinde açtı.
1979 yılında Devlet resim heykel sergisine katıldı.
1979 yılında 2. Sanat Bayramı etkinliklerine katıldı.
1981 yılında 3.İstanbul Sanat Bayramı Yeni Eğilimler Sergisine katıldı.
1981 yılında Maçka sanat galerisi çağdaş karma heykel sergisine katıldı.
1981 yılında Moda Güzel Sanatlar Galerisinde karma resim ve heykel sergisine katıldı.
1984 yılında 12.Uluslararası İstanbul Festivali “Günümüz Sanatçıları 5. İstanbul Sergisi” ne katıldı.
1993 yılında Sadberk Hanım Müzesinde Özgün Madalyon ve Heykel Sergisi açtı.
1994 yılında Foks Sanat Galerisinde heykel sergisi açtı.
Kazandığı Ödüller:
1979 yılında Osman Hamdi Heykel yarışmasında Birincilik ödülü aldı.
1987 yılında Başbakanlığın açtığı Devlet Madalya ve Nişanları yarışmasında 2 mansiyon kazandı.
Darphane’deki Çalışmaları:
1977 yılı FAO “Herkese Ekmek ve Konut” sloganlı 50 Lira tura tarafı
1977 yılı FAO 50 Lira yazı yüzü
Suat Özyönüm eseri – 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası (II) yazı yüzü
Suat Özyönüm eseri – 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası (II) tura yüzü
1983 Cumhuriyet 60. Yıldönümü 3.000 Lira tura tarafı
1983 Cumhuriyet 60. Yıldönümü 3.000 Lira yazı yüzü (H.B. Çavuşgil)
1983 FAO Dünya Besin Günü yazı yüzü
1983 FAO Dünya Besin Günü tura tarafı
1995 TBMM 75. yıldönümü altın 500.000 Lira yazı yüzü
1999 Tam Güneş Tutulması
1999 Tam Güneş Tutulması 4000000 TL
1999 Osmanlı İmparatorluğu 700. yıl minyatür
1999 Osmanlı İmparatorluğu minyatür 4000000 Lira
2000 Birleşmiş Milletler Zirvesi
2000 BM Zirvesi 7500000 Lira
2001 Cahit Arf
2001 Cahit Arf 7500000 Lira
2004 Nazım Hikmet Ran – Binyılın Türkleri Serisi II-4
2004 Nazım Hikmet Ran 15.000.000 Lira
2009 ve sonrası 1 Lira tura tarafındaki Atatürk portresi
1977 FAO Herkese Ekmek ve Konut sloganlı akmonital 2½ ve 5 Liralar ile gümüş 50 Lira
1981 Uluslararası Sakatlar Yılı altın 30.000 Lira
1982 Dünya Futbol Şampiyonası – İspanya gümüş 500 Lira (kaleci desenli 2. tip, *1)
1983 FAO 16 Ekim, Dünya Besin Günü gümüş 1.500 Lira
1983 Cumhuriyet’in 60. Yılı (Atatürk profili taşıyan tura tarafı, *2)
1984 Birleşmiş Milletler Dünya Kadınlarının On Yılı
1984 Türk Kadınına Seçme ve Seçilme Hakkının 50. Yılı
1985 FAO IX 9. Ormancılık Konferansı – Meksika
1985 Dünya Gençlik Yılı
1986 “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sloganlı Dünya Barış Yılı
2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Antalya Süseni (Iris Pamphylica)
2004 Binyılın Türk’leri – Nazım Hikmet Ran
2005 T.B.M.M. Türkiye Büyük Millet Meclisi 85. Milli Egemenlik Yılı
2009 tedavül paralarının tamamında tura yüzünde kullanılan Mustafa Kemal Atatürk portresi
İlk kez 1984 yılı FAO Balıkçılık altın parasının yazı yüzünde kullanılan ve 1984’ten itibaren para setlerinde görülen Darphane logosu kendisinin eseridir (*27, Sf. 73, 74 & 75).
[3]Darphane çalışanları 23 Haziran – 19 Ekim 1988 tarihleri arasında greve gittiklerinden, bazı tedavül paralarını basma işi Meksika Darphanesine ihale edildi. 1988 tarihli 10 Milyon adet 100 Lira ile 1989 tarihli yaklaşık 66 milyon adet 500 Lira Meksika’da darp edildi. Üretilen tedavül paralarına ek olarak biner adet gümüş 100 ve 500 Lira hatıra para basıldı. Bir süre Darphane bünyesinde saklanan bu hatıra paralar 1995’te kayıtlı koleksiyonerlere, birer adet kontenjan ile satışa sunuldu (*27, Sf. 100).
