Günlük kullanılan paralardan birer adedinin Darphane jetonu (ya da parası) ile birlikte paketlendiği yıllık tedavül setleri ve nostalji setlerinden başka, Darphane’nin satışa çıkardığı hatıra paralar zaman zaman ortak bir temaya sahip birkaç parçalık set olarak üretilir.
Birleşmiş Milletler çatısı altında kurulu Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agricultural Organization; FAO) hatıra programı kapsamında, 1970 yılında çıkarılmaya başlanan FAO Hatıra Paraları ilk seri kabul edilebilir.
Darphane’nin kendi duyurularında isimlendirdiği seriler:
Darphane’nin 2014’te düzenlediği “Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı” konulu hatıra para tasarım yarışmasında, siper savaşlarında oluşan mermi öbeği kompozisyonuna sahip eseriyle ödül alan sanatçıdır.
1967 yılında Ankara’da doğdu. Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü’nde Lisans, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Heykel Anasanat Dalı’nda yüksek lisans yapan sanatçı, 1999 yılında Mustafa Kemal Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladı.
2001 -2006 Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümüne Araştırma Görevlisi olarak atandı.
2006 -2012 Mustafa Kemal Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünde Öğretim elemanı olarak çalıştı.
Çalışmalarına Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir Resim ve Heykel Müzesi Müdür Yardımcısı – heykeltıraş olarak devam etmektedir.
4 kişisel sergi açan ve 14 ödülü bulunan sanatçının; 1996 -1999- 2007 ve 2008 yıllarında kazandığı Kültür Bakanlığı “Devlet Heykel Yarışması Başarı Ödülleri” , 2007 yılında “ Tahran Uluslararası Heykel Sempozyumunda Dördüncülük Ödülü” , 2011 yılında Çin’ de Tsinghua Üniversitesi 100. Kuruluş yıldönümü 100 Heykel proje yarışması (Kampüs anıtsal Uygulama Ödülü), 2014 yılında Fransa’ da Uluslar arası Saman – Ot Heykel yarışmasında 2.lik ve halk ödülü ve Almanya’ da düzenlenen NordArt2017 çağdaş sanat sergisinde Public choice ödülünü kazanmıştır. Ulusal ve uluslar arası onlarca karma sergiye katılmıştır.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Heykel bölümünde lisans, yüksek lisans ve doktorasını tamamlayan sanatçı, “Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı” konulu hatıra para tasarım yarışmasında ikincilik ödülü alan eserden birinin sahibidir.
2014 yılında düzenlenen “Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı” konulu hatıra para tasarım yarışmasında, Nusret Mayın Gemisi ve Çanakkale Boğazı’nda mayınlardan oluşan kompozisyon ile ikincilik ödülü alan eserin sahibidir.
2014 yılında düzenlenen “Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale Zaferi’nin 100. Yılı” konulu hatıra para tasarım yarışmasında ödül alan sanatçılardan biridir.
1978 Tokat – Zile doğumlu sanatçı, 2006 yılında Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü’nden mezun oldu. 2006 Aralık ayında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde heykeltraş olarak göreve başladı.
Tuğrul Bilen Ünal, Türk Milli Futbol Takımı’nın 2002 Dünya Kupası’nda aldığı üçüncülük anısına basılan hatıra para, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. yılı hatıra parası ve 2004 Anayasa Madalyonunun tasarımcısıdır.
Dünya Kupası üçüncülüğü anısına basılan hatıra para, aynı zamanda Ay Yıldızlı bayrağın renkli mine üzerinde uygulandığı ilk renkli hatıra paramızdır.
Darphane ziyaretçilerinin, bahçe içerisinde özel olarak hazırlanan baskı makinesinde kendi elleriyle basabildikleri, üzerinde günün tarihi basılı olan ve tarihi her gün değiştirilen bimetal (çift metalli) hatıra para projesi hayata geçirildi. Günlük hatıra para basılması hizmeti, 6 Mayıs 2002 tarihinde başlatıldı ancak birkaç yıl sonra sona erdi.
2002 FIFA Dünya Kupası 3.’sü Türkiye 10.000.000 Lira
2002 FIFA Dünya Kupası 3.’sü Türkiye
BJK – Beşiktaş Jimnastik Kulübü 100. Yıl altın kartal
BJK – Beşiktaş Jimnastik Kulübü 100. Yıl kara kartal
BJK – Beşiktaş Jimnastik Kulübü 100. Yıl 50.000.000 Lira
Darphane Günlük Hatıra Paraları
2002 Günlük Hatıra para tura yüzü
2002 Günlük Hatıra para yazı tarafı
2003 yılı Günlük Para tura tarafı
2003 yılı Günlük Para yazı yüzü
Tuğrul Bilen Ünal, 1945 yılında Ankara’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin (Mekteb-i Mülkiye) Diplomasi ve Dış İlişkiler Bölümü’nden 1966-67 döneminde mezun oldu. 1967 yılında Maliye Müfettiş Muavini olarak girdiği Maliye Bakanlığı’nda, Bakanlık’tan ayrıldığı 1981 yılına kadar Maliye Müfettişi, Maliye Başmüfettişi, Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı, Bakan Başdanışmanı, Tetkik Kurulu Üyesi olarak çalıştı.
Özel sektörde Bosfor Şirketleri Topluluğu’nda Genel Koordinatör, Başak Grubu’nda Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üye, Koç Holding’e bağlı Garanti İnşaat’ta Genel Müdür Yardımcısı olarak çalıştı. Bura İnşaat ismiyle Türkiye’nin ilk yapı marketini kurdu. Emlak Bankası, Trakya Elektrik ve Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri’nde Yönetim Kurulu Üyeliklerinde bulundu.
26 Eylül 1999 ile 10 Haziran 2004 tarihleri arasında yürüttüğü Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü döneminde, World Money Fair (Dünya Para Fuarı) ve Mint Directors Conference (Darphane Direktörleri Konferansı) gibi prestijli uluslararası etkinliklere katılım sağlanarak, MDM gibi sektörün önde gelen firmaları ile iş birlikleri gerçekleştirildi, Darphane ve Damga Matbaası’nın dünyadaki bilinirliği arttırıldı.
Binyılın Türkleri, Türkiye’nin Kuşları, Türkiye’nin Çiçekleri, 1935 Darphane Nostalji Seti gibi hatıra para setleri basılarak ülkemizin nadide değerlerinin tanıtımı yapıldı. Hatıra ürün gamı, hatıra para desenli kol saati, köstekli saat, çakmak, kalem gibi ürünlerle zenginleştirildi, ilk defa yurtdışında bu ürünlere önemli ölçüde talep oluşması sağlandı. Bu dönemde basılan hatıra paralar içerisindeki kare, dikdörtgen ve elips formlu tasarımlar, ilave yenilikler olarak ön plana çıktı.
Eski tedavül paralarından nostalji setleri hazırlandı. Darphane ve Damga Matbaası’nın ilk bimetal tasarımı olan “Bill Clinton’ın Türkiye Ziyareti” temalı hatıra para basıldı. Fatih Sultan Mehmet’in kendi adına bastırdığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk altın sikkesi anısına, kaideli formda özel bir madalyon üretildi.
Darphane binasının içerisinde tarihi ve manevi değeri olan binlerce para, nişan ve madalyonu barındıran “Darphane Müzesi” açılarak ücretsiz olarak vatandaşların hizmetine sunuldu. Müzede, Anadolu topraklarında binlerce yıl hüküm süren antik Yunan devletleri ile, Roma ve Osmanlı İmparatorluklarından miras kalan paralar, Cumhuriyet döneminde basılan kağıt ve madeni paralar ile, tarihsel olaylara ve özel başarılara atfen üretilen kıymetli nişanlar ve madalyonları barındıran çok değerli bir koleksiyon bulunur.
Darphane ve Damga Matbaası makine parkından faydalı ömürlerini dolduran atıl makineleri, bakımları yaptırılarak çalışır hale getirilerek, yaptırılan “Makine Müzesi” ek binasında ve ana binanın ziyaretçi koridorunda, tarihçeleri ve ilgi çekici detayları içeren isim plakaları ile teşhir edildi.
Fikri, tasarımı ve projesi Tuğrul Bilen Ünal’a ait “Koleksiyon” isimli hatıra ürün mağazası, 2001 yılında Darphane binasının girişinde koleksiyonerler ve nümismatik camiasının hizmetine açıldı. Bu dönemde düzenlenen ilk koleksiyoner toplantısında koleksiyonerlerin görüş ve önerileri alınarak, Darphane ile koleksiyonerler arasında sinerjik bir ilişki oluşması amaçlandı. Koleksiyonerler toplantısı arzu edildiği gibi yıllık düzenli bir organizasyon haline gelemedi.
Yapılan yatırımlarla Darphane’nin makine parkı modernleştirildi, Gülhane Parkı içerisinde bulunan Damga Matbaası ise hem binası hem de makine parkı ile baştan aşağı yenilendi. Yurtdışındaki yetkin firmalar ile yapılan iş birlikleri sonucunda hem bozuk para hem de değerli evrak basımları dönemin en yüksek teknolojik olanakları ile yapılır hale geldi.
Darphane Müzesi açılışından
Darphane Müzesi açılışı
2000 Dünya Para Fuarı (World Money Fair), Basel
Darphane hatıra para ve ürün mağazası, “Koleksiyon”
Darphane binasında sergilenen makina (agrandizör?)
Kalıp Atölyesi ve pantograf
Makine Müzesinden görüntü
Özel hayatında çok renkli bir kişiliğe ve birçok farklı yeteneğe sahip olan Tuğrul Bilen Ünal’ın iş dışındaki en önde gelen uğraşı ağaçla yaptığı çalışmalardı. Çocukluğundan itibaren ağaçtan sanatsal formlara ve mutlaka bir fonksiyona sahip objeler yaptı.
Ağaç çalışmalarında zaman içerisinde cam, yarı değerli taşlar, deri, epoksi ve ışıklandırma gibi farklı malzeme ve öğeler kullandı, daima benzeri olmayan özgün işler yapmaya özen gösterdi. Ailesi ve çevresinin ısrarı üzerine 2016 yılında İstanbul Moda Deniz Kulübü’nde bir kişisel sergi açarak çalışmalarını yakınları ve ağaçseverler ile paylaştı.
Marangozluk ile ilgili duygu ve düşüncelerini şu şekilde ifade ediyor:
“Çocukken mahallemizin çocuklarına yaptığım, tahta / tel karışımı arabaları saymazsam, ağaçtan ilk imalatı 1963 yılında yaptım. Çizdiğim araba modelini ahşaba uyguladım. Amerika’da birlikte yaşadığım ailenin isteğiyle onlara bıraktığım araba, onların vefatından sonra arabayı korumaya alan ve otuz yıl boyunca muhafaza edip beni temsilen sınıf toplantılarına götüren arkadaşımın ortaya çıkmasıyla, 52 yılı geride bırakıp, bana geri geldi!
1963 yılında katıldığı sergiler nedeniyle gazetelerde yer alan model arabam, bu hikayesiyle, yeniden, aynı gazetelere konu oldu.
Ağaca dokunmayı ve işlerken çıkarken kokuyu çok seviyorum.
Ağaçla çalışmanın huzur ve enerji verdiğine inanıyorum. Sadece bir emekli hobisi olarak görmüyorum. Çalışma hayatım boyunca da, hep birlikte olduğum, ahşabın bana zindelik ve daha üretken bir kafa verdiğine inandım.
Daha önce yapılmış olan birşeyi yapmayı hiç düşünmedim; bunu kendi yaptığım işlerde de sevmedim, iki ayaklı sehpaya birincisinin aynısı bir ayak zorunda kalışımda olduğu gibi…
Büyük boyutlu işlerden artık biraz kaçıyorum. Ancak, işe yaramadığı düşüncesiyle atılmış bir ahşap parçası görünce, o an aklıma birşey geliyor, boyutuna bakmadan hemen işlemeye başlıyorum. Değersiz bulunan birşeyi, özellikle ahşapsa, değerlendirmek bana farklı bir keyif veriyor“.
1963 model ahşap araba
Sehpa
Sehpa
mücevher kutusu
mücevher kutusu
Nautilus
fikus
İçbükey saat
Ceviz Ağacı
Salkım Söğüt
Düşeş
Logia
İstiridye
Büyük okyanus ve balina
Fosil
İstiridye
Aile Ağacı
Ayaklı lambader
Sürahi, karaf
Çalışmaları Instagram’da “@agackokusu1” isimli hesapta görülebilir.
Genel Müdürlüğü döneminde Türkiye’nin para tarihi ve koleksiyonculuğu ile Darphane’nin yurtdışındaki itibarına önemli katkılarda bulunan Tuğrul Bilen Ünal, 24 Mayıs 2024 tarihinde vefat etti.
(Yazımıza, Tuğrul Bilen Ünal hakkında değerli bilgiler sunan ailesine en içten teşekkürlerimizi sunarız.)
* Türk paralarının tasarımında çalışmaları bulunan diğer sanatçılar için tıklayın.
1980 İzmit doğumlu sanatçı 2001 yılında Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Heykel Bölümünden mezun oldu. 22 Temmuz 2008 yılında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde heykeltıraş olarak göreve başladı ve halen Darphane bünyesinde hizmet vermektedir.
Katıldığı Etkinlikler ve Sergiler :
2008 – Yazlık ‘08 Artisan Sanat Galerisi (İstanbul) 2008 – Genç Heykeltıraşlar Sergisi Artisan Sanat Galerisi (İstanbul)
2008 – Marmara Üniversitesi Mezunlar Sergisi – M.Ü.G.S.F Sergi Salonu
2007 – Fikret Mualla Resim Atölyesi Muhammet Şengöz Öğrencileri Sergisi KYÖD Sergi Salonu, ( Kocaeli)
2007 – 2. Genç Sanatçılar Atölyesi-Workshop II ( Yesemek Bienali – Gaziantep)
2005 – 3. Sanat Akmerkez’de Karma Sergisi (İstanbul)
2003 – Nilay Kan Büyükişleyen Heykel Atölyesi Sergisi Kaş Sanat Galerisi (İstanbul)
2002 – 63. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sergisi (Ankara)
2001 – Su ve Us Sergisi (M.Ü.G.S.F. İstanbul)
Ödüller
2007-“Kemal Türkler Anıt Mezarı Ulusal ve Tek Aşamalı Proje Yarışması” 2.’lik Ödülü, (İstanbul)
Darphane’de tasarımını gerçekleştirdiği paralar:
2001 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası
2001 EuroBasket, 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası
2001 EuroBasket, 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası
1975 yılında doğan sanatçı, 1997 yılında Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü’nden birincilikle mezun olup Darphane’de çalışmaya başladı.
2016 yılına kadar süren Darphane kariyeri boyunca “İstabul Kültür Varlıkları” serisinin ikincisi olan Dikilitaş desenli 5.000.000 Liralık altın parayla başlayarak pek çok hatıra ve tedavül parasını tasarladı.
Günümüzde kullanılan tedavül paralarından 50 kuruştaki Boğaziçi Köprüsü deseni kendisine aittir.
2007 – 2008 Yılı Osmanlı İmparatorluğu Padişahlar Serisi, gümüş proof & okside, bronz ve pirinç okside dört tip olarak;
Orhan Gazi
Osman Gazi
1. Mehmed (Çelebi)
2. Bayezid
1. Murad
2. Murad
Yıldırım Bayezid
2008 Selçuklu Madalyonu
2008 Yılı İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul’un Fethinin 555. Yılı
2009 Kapalıçarşı Nuruosmaniye Kapısı Türk Nümismatik Derneği logolu ve Osmanlı Armalı Madalyon
2010 Avrupa Kültür Başkenti İstanbul Madalyonu
* Cumhuriyet dönemi Türk paralarının tasarımında emeği olan diğer sanatçıların listesi için tıklayın.
[1] Darphane duyuruları veya sertifikalarında sanatçının ismi belirtilmeyen paraların sanatçıları, üzerindeki imzalardan tespit edilebildiği kadarıyla listelenmiştir. Yeni bilgiler ışığında listeyi güncel tutmaya çalışıyoruz.
We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue to use this site we will assume that you are happy with it.
