Etiket: Suat Özyönüm

Paramount International Coin Corporation

Darphane’nin yurtdışı piyasada satışını amaçladığı hatıra paraların tasarım ve dağıtım süreçlerinde birlikte çalıştığı şirketlerden biridir.  1990’ların ikinci yarısından sonra Alman MDM firması ile işbirliği kapsamında hatıra paralar üretildi.

  • 1979 Uluslararası Çocuk Yılı
  • 1982 İspanya Dünya Futbol Şampiyonası
  • 1984 Dünya Kadınlarının 10 Yılı (UN Decade for Women)
  • 1986 Meksika Dünya Futbol Şampiyonası
  • 1994 ABD Dünya Futbol Şampiyonası

Cumhuriyet Dönemi Paralarında Tasarımları Bulunan Sanatçılar

Para tasarımı

Türkiye Cumhuriyeti paralarının motiflerini üreten sanatçıların listesini derlemeye çalıştık.

Madeni paraların çoğu, Darphane bünyesindeki sanatçılar tarafından üretildiyse de, Cumhuriyetin erken dönemlerinde yabancı danışmanlardan hizmet alındı, zaman zaman da açılan yarışmalara katılan sanatkarların çalışmaları hatıra ve tedavül paralarında yer buldu.

Cumhuriyet dönemi paralarının tasarımlarında çalışmaları yer eden sanatçılar:

(parantez içinde verilen tarih, sanatçının tasarımının kullanıldığı ilk çalışmanın tedavüle çıktığı yıldır.)

Yarışmalara katılıp, eserleri derece alan, ancak desenleri kullanılmayan sanatçılar:

Eserleri, dolaylı olarak paralarda yer alan sanatçılar:

*Listede bazı madeni paraların ve pek çok banknotun desenlerini üreten sanatkarın ismi eksiktir. İsimler gün ışığına çıktıkça liste güncellenecektir.

kapak fotoğrafı: Darphane GM 2018 Faaliyet Raporu

Barış Kara

2009 Yılında Tedavüle verilen madeni paralardan 10 ve 25 Kuruş ile 1 Liranın yazı yüzlerini tasarlayan sanatçıdır.

  • 1 Liranın yazı yüzü için seçilen eserin üst tarafında Ay-Yıldız, sarı renkli metalden mamül dış halka içine yerleştirilmiş bitki formlu bordür bulunur. Açık renkli metalden imal edilen orta daire içinde büyük 1 rakamı, altında “Türk Lirası” ibaresi ve etrafında Rumi Motif mevcuttur.
  • 25 Kuruşların yazı tarafının üst yanında Ay yıldız, ortada 25 Kuruş ibaresi ve çevresinde Kufi geçme desen işlenmiştir.
  • 10 Kuruşlada kenara yakın dış çemberde ve ortadaki 10 rakamının zemininde Rumi motif bulunur.

2005’te Türk Lirası’ndan altı sıfır atılarak oluşturulan ve dört yıllık geçiş döneminde kullanılan Yeni Türk Lirası ibaresindeki Yeni kelimesi, 2009’da kaldırıldığında, paraların da yenilenmesi ihtiyacı oluştuğundan. Halka açık bir yarışma düzenlendi. Müsabaka sonucunda 1 Kuruş için Alptekin Bayram‘ın eseri, 5 Kuruş için Aslı Kaya‘nın tasarımı, 10 ve 25 Kuruş ile 1 Lira içinse Barış Kara’nın desenleri seçildi.

*50 Kuruş’un tasarımı Darphane sanatçılarından Nesrin Ekşi‘ye aittir.

Aslı Kaya

2009 5 Kuruş2009 Yılında Tedavüle verilen madeni paralardan 5 Kuruşların tasarımcısıdır.

Ortadaki 5 Kuruş ibaresinin sağında hayat ağacı motifi işlenmiştir.

Tasarımlar bir yarışma ile belirlenmiş. Müsabaka sonucunda Alptekin Bayram‘ın tasarımı 1 kuruşlarda, Barış Kara‘nın tasarımları ise 10 ve 25 Kuruş ile 1 Lira’da kullanıldı.

50 Kuruş’un tasarımı Darphane sanatçılarından Nesrin Ekşi‘ye aittir.

Alptekin Bayram

1 Kuruş 2009

2009 Yılında Tedavüle verilen madeni paralardan Kardelen desenli 1 Kuruşluğun tasarımcısıdır.

 

Açılan yarışma sonucunda Aslı Kaya‘nın tasarımı 5 kuruşlarda, Barış Kara‘nın tasarımları ise 10 ve 25 Kuruş ile 1 Lira’da kullanıldı.

(50 Kuruş’un tasarımı Darphane sanatçılarından Nesrin Ekşi‘ye aittir.)

Necmi Özgür

1966 Kırcaali – Bulgaristan doğumlu heykeltraş,  Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü 1989 mezunudur.

İstanbul’un evsahipliğinde gerçekleşen 34. Dünya Satranç Olimpiyatı için basılan yedi buçuk milyon nominal değerindeki gümüş hatıra paranın tasarımları Necmi Özgür ve Beti Cenudioğlu‘na aittir.

34. Dünya Satranç Olimpiyatı için gümüş hatıra paranın tasarımları yarışma ile belirlenmiş, kazanan ve ödül alanlar şu şekilde duyurulmuştur:

“Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün, İstanbul’da 28 Ekim -12 Kasım 2000 tarihleri arasında yapılan olan 34. Dünya Satranç Olimpiyatı nedeniyle açtığı yarışmanın jürisi 21.09.2000 tarihinde yaptığı toplantıda aşağıdaki kararları almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL (Genel Müdür), Prof. Dr. Vedat SOMAY (Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim Görevlesi), Hakkı Baha Çavuşgil (Heykeltraş), Suat Özyönüm (Heykeltraş)’den oluşan jüri;

Beti CENUDİOĞLU ve Necmi ÖZGÜR’ün 66765 A ve B rumuzlu eserini birincilik,

Korhan AKBAYTOGAN‘ın 44875 rumuzlu eserini ikincilik,

Hakan BAŞ‘ın 53365/B rumuzlu eserini üçüncülük ödülüne layık görmüştür.

Ayrıca jüri;

Raşit ALTUN

Seçkin PİRİM ve

Ahmet Cem ENER ‘in eserlerini övgüye değer eserler olduğu sonucuna varmıştır.

Genel Müdürlüğümüz kazananlarla beraber, diğer çalışmaları da takdirle karşıladığı için, yarışmamıza katılan tüm eserleri web sayfamızda sergileme kararı almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL – Genel Müdür

Aynı zamanda Japonya’da Türk Yılı hatıra para yarışmasının bir yüzü için Necmi Özgür ile ortaklaşa hazırladıkları çalışma seçilmiştir. Paranın diğer yüzünde Ayşe Şirin‘in çalışması seçilmiştir.

 

Beti Cenudioğlu

1976 Antakya doğumlu heykeltraş, Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü 2000 mezunudur.

İstanbul’un evsahipliğinde gerçekleşen 34. Dünya Satranç Olimpiyatı için basılan yedi buçuk milyon nominal değerindeki gümüş hatıra paranın tasarımları Necmi Özgür ve Beti Cenudioğlu’na aittir.

34. Dünya Satranç Olimpiyatı için gümüş hatıra paranın tasarımları yarışma ile belirlenmiş, kazanan ve ödül alanlar şu şekilde duyurulmuştur:

“Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün, İstanbul’da 28 Ekim -12 Kasım 2000 tarihleri arasında yapılan olan 34. Dünya Satranç Olimpiyatı nedeniyle açtığı yarışmanın jürisi 21.09.2000 tarihinde yaptığı toplantıda aşağıdaki kararları almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL (Genel Müdür), Prof. Dr. Vedat SOMAY (Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim Görevlesi), Hakkı Baha Çavuşgil (Heykeltraş), Suat Özyönüm (Heykeltraş)’den oluşan jüri;

Beti CENUDİOĞLU ve Necmi ÖZGÜR’ün 66765 A ve B rumuzlu eserini birincilik,

Korhan AKBAYTOGAN‘ın 44875 rumuzlu eserini ikincilik,

Hakan BAŞ‘ın 53365/B rumuzlu eserini üçüncülük ödülüne layık görmüştür.

Ayrıca jüri;

Raşit ALTUN

Seçkin PİRİM ve

Ahmet Cem ENER ‘in eserlerini övgüye değer eserler olduğu sonucuna varmıştır.

Genel Müdürlüğümüz kazananlarla beraber, diğer çalışmaları da takdirle karşıladığı için, yarışmamıza katılan tüm eserleri web sayfamızda sergileme kararı almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL – Genel Müdür

 

Aynı zamanda Japonya’da Türk Yılı hatıra para yarışmasının bir yüzü için Necmi Özgür ile ortaklaşa hazırladıkları çalışma seçilmiştir. Paranın diğer yüzünde Ayşe Şirin‘in çalışması seçilmiştir.

Ahmet Şimşek

Cumhuriyet ve Gençlik – Ahmet Şimşek

1998, Cumhuriyet’in 75. yılı için oluşturulacak hatıra paraların tasarımı için açılan yarışmada birincilik ödülünü “Cumhuriyet ve Gençlik” temalı paranı tasarımı kendisine aittir.

Atatürk’ün sağa bakan profilinin yanında zeytin dalı ile meşale taşıyan bir kız ve erkek tasvir edilir. Kompozisyonun dörtte üçlük çevresi boyunca da buğday başağı ile dişli çark içeren süslemeler bulunur.

 

 

 

 

 

7 paralık setteki altın para “Cumhuriyet 75” olarak isimlendirilen ortak bir çalışmadır.

Diğer gümüş paraların temaları ve tasarımcıları şu şekildedir:

Milenyum 2000 yarışma ikincisi; Ahmet Şimşek

Katıldığı bir diğer yarışmada ise eseri Milenyum serisi hatıra paralarının ikincisi için seçildi.

Eserde karşılıklı duran iki güvercin, kuyrukları dünyayı sarar ve kanatları bir lale figürü oluşturacak biçimde tasvir edilmiştir.

Diğer iki eser Ayşe Şirin ve Tan Mavitan‘a aittir.

 

 

 

 

 

 

2006 yılı Nevruz Kutlamaları konulu hatıra para yarışmasına da katılan Ahmet Şimşek, Buket Esener ile ikinciliği paylaşmışsa da, çalışması hatıra parada kullanılmadı (*).

 

* Türk paralarının tasarımında emeği geçen diğer sanatçıların listesi için tıklayın.

Hakkı Baha Çavuşgil (1924 ~ 2006)

1979 yılında Darphane’de göreve başlayan sanatçı, pek çok tedavül ve hatıra parasının tasarımını gerçekleştirdi.

Güzel Sanatlar Akademisi Heykel bölümünden mezun oldu ve soyut heykel alanında pek çok eser verdi.

Madalya ve gravür sanatları heykeltraşı olarak hizmet verdiği Darphane websayfasından alıntılanan özgeçmişi:

15 Mayıs 1924’te Harput, Elazığ’da doğdu.

İlk ve Orta öğrenimini Çanakkale; Lise öğrenimini Ankara Maliye Meslek Okulu’nda tamamladı.

Askerliğini 21 Ekim 1948’ de 28. Dönem Yedek Subay olarak; Çanakkale’de Teğmen olarak yaptı.

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (Mimar Sinan Üniversitesi)  Rudolf Belling ve Zühtü Müritoğlu atölyelerinde eğitim görerek, yüksek Heykel Bölümü’nden pekiyi derecede mezun oldu. (22/06/1955)

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Dekorasyon Süsleme Sanatları Seramik Bölümünü pekiyi dereceyle bitirdi. (05/06/1957)

İtalyan Hükümetince verilen Sanat Araştırma Bursu ile Roma Istituto Centrale Del Restauro da beş yıl restorasyon Müzecilik Kurs ve Araştırmaları yürüttü.

Roma Madalya Sanatları Okulu’nu (14 Temmuz 1962) pekiyi dereceyle bitirdi, para ödülü ve PERFESSIONAMENTO uzmanlık diploması kazandı.

Avrupa’nın çeşitli sanat merkezlerine etüt ve tetkik gezileri gerçekleştirdi.

Mimar Sinan Üniversitesi Doktora ile eşdeğer sanatta yeterlilik diploması kazandı (1985)

Sergiler ve Etkinlikler:

  • İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü kazı kurulunda Heykel Restorasyon görevlisi
  • Seramik Sergisi Beyrut
  • Türkiye sathı üzerinde yedi dönem arkeolojik ve sanat araştırmaları, kalıntıların, restorasyon görevlisi (1954)
  • Türk dili araştırmaları: Türk Dil Kurumu’na asil üye seçiliş.(1954)
  • Arkeoloji bilimsel kurulunca Side, Perge Antik şehirlerinde restorasyon çalışmaları.
  • Side müzesinin yapım ve yerleşiminde Heykel ve Kabartmaların restorasyonu görevlisi.
  • Yurt dışında Karma Sergilere katılış San Francisco, Los Angeles, Sao Paolo Boston, Philadelphia.
  • Resim Heykel müzesinde iki eserin alınması.
  • Roma sergisi sarayında özel galeride kişisel heykel sergisi.
  • Roma , Milano, Floransa, Spoleto, Venedik Sergileri
  • İtalyan Hükümetince Türkiye’de Ayasofya Müzesinin antik kapıları kabarmalarının restorasyonu ve araştırma görevlisi.
  • Prof Baiardi, Giannone, Drei Atelyelerinde çelik üzerinde gravür ve madalya çalışmaları.
  • Brüksel ve Paris’te karma sergiler
  • Viçenza’da seramik masklar sergisi (1963).
  • Yurda dönüş ve heykel çalışmaları Trakya Üniversitesi Çanakkale Y.M.OK. Seramik Bölümü öğretim görevlisi .
  • İstanbul Büyükşehir Galerisinde 5’ler sergisi 1975
  • 1980-81 Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünde öğretim görevlisi olarak Madalyon Atelyesini başlattı.
  • Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim elemanları ile karma çağdaş heykel sergisi

Ödülleri:

  • Devlet Resim Heykel sergisi birincilik ödülü
  • Ravenna Uluslararası Resim yarışmasında ödül (30 Ağustos 1959)
  • Roma’da Palasso Esposisyone‘de seramik sergisi. (Dante: Paradisso (Cennet), Inferno (Cehennem) yorumunun kompozisyonuna ödül)
  • Civilavekhia – Necropol kazılarına katılmış restorasyon başarı belgesi.
  • Deruta da seramik sergisi ve büyük ödül. Evren kompozisyonu.
  • Spoleto International plastik sanatlar sergisinde Kızgın Atlar rölyefi birincilik ödülü.
  • Firenze 1964 Enternasyonal plastik sanatlar sergisi ödülü. (Adem ile Havva)
  • Büyük Şehir Belediyesi Demokrasi ve Laiklik Anıtı yarışması ödülü. (Bahsi geçen heykel, İstanbul, Unkapanı İBB Binasının karşısındaki Saraçhane Parkı’ndadır)
  • 1996 Unesco Türkiye Örgütü 50 yılın Türk sanatkarları plaketi.

Darphane’deki Çalışmaları:

  • 1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Yarım (½) ve 1 Lira gümüş ve altın dört adet hatıra para (*1)
  • 1986 Dünya Futbol Şampiyonası – Meksika (kaktüs figürlü gümüş ve altın, ayrıca futbolcu figürlü gümüş, toplam 3 hatıra para)
  • 1986 Mehmet Akif Ersoy 50. Ölüm Yılı
  • 1987 Ormancılığımızın 130 Yılı, “Yeşili Yaşat, Ormanı Koru” sloganlı biri gümüş, biri altın iki hatıra para
  •  1988 Kış Olimpiyatları – Calgary, Kanada
  • 1988 Yaz Olimpiyatları – Seul, Güney Kore
  • 1988 Mavi Haliç, Büyük İstanbul Çevre Koruma Projesi, altın ve gümüş iki hatıra para
  • 1989 İstanbul Metrosu
  • 1989 Mimar Sinan 400. Anma Yılı (1.000 Liralık küpro-nikel, 20.000 Liralık gümüş ve 200.000 Liralık altın)
  • 1990 Çanakkale Zaferi 75. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
  • 1990 Parlamenter Demokraside 70. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
  • 1990 Dünya Futbol Şampiyonası – İtalya (Romus & Romülüs’ü emziren kurt figürlü ve top süren bir futbolcu desenli iki gümüş para)
  • 1991 Mozart 200. Ölüm Yılı – Saraydan Kız Kaçırma Operası – Topkapı Sarayı
  • 1992 500 Years of Peace and Harmony – Turkish Jews (Sefarad Yahudileri Göçü’nün 500. Yıldönümü, küpronikel, gümüş ve altın)
  • 1992 Cioacchino Rossini 200. Doğum Yılı
  • 1992 Muhsin Ertuğrul 100. Doğum Yılı
  • 1993 Türkiye Kızılay Derneği 125. Yıl (gümüş ve altın iki hatıra para)
  • 1993 Cumhuriyet’in 70. Yılı
  • 1993 Pyotr İliç Çaykovskiy 100. Ölüm Yılı
  • 1994 GAP – Güneydoğu Anadolu Projesi
  • 1995 25.000 Lira tedavül
  • 1995 25.000 Lira “Dünya Hoşgörü Yılı”
  • 1995 Piri Reis (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 1) (gümüş ve altın iki hatıra para)
  • 1995 FAO 50. Yıl
  • 1996 Yaz Olimpiyatları – Atlanta, ABD
  • 1996 Nasreddin Hoca – UNESCO Dünya Kahkaha Yılı (*3)
  • 1996 Gümrük Birliği – Customs Union
  • 1996 ECU
  • 1997 Piri Reis (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 2) (1995’teki desen ile aynı ancak daha ufak bir altın para)
  • 1997 Çin Seddi ve Toprak Asker Ordusu (İpek Yolu Serisi No: 1)
  • 1997 Mehmet Akif Ersoy 60. Ölüm Yılı
  • 1997 Hezarfen Ahmet Çelebi – 1st World Air Games (Dünya Hava Oyunları,750.000 ve 1.500.000 Liralık iki gümüş *3)
  • 1997 Barbaros Hayreddin Paşa Kaptan-ı Derya (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 3)
  • 1997 Lidya Krallığı Kroisos
  • 1997 Myra’lı Aziz Noel Baba € EURO
  • 1998 Dünya Futbol Şampiyonası – Fransa
  • 1998 Cumhuriyet’in 75. Yılı – Cumhuriyet ve Devrimler (Çağdaş Giyim Kuşam, Şapka Devrimi)
  • 1998 Yaz Olimpiyatları 2000 – Halter
  • 1999 Dünyada İlk Para Lidya (altın para 1997 tarihlidir)
  • 1999 Uygur Bölgesi (İpek Yolu Serisi No: 2)
  • 1999 Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı – Osman Gazi
  • 2000 Bill Clinton’un Ziyareti (gümüş ve bimetal)
  • 2001 Darphane’nin Kuruluşu 1467 Madalyonu
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Saz Horozu (Porphyrio Porphyrio)
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Yeşil Arıkuşu (Merops Superciliosus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Benekli Yılanyastığı (Arum Maculatum)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Safran (Crocus Sativus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Domuztopalağı (Cyclamen Trochopteranthum)
  • 2002 Yunus Emre “Adımız miskindir bizim, Düşmanımız kindir bizim”
  • 2003 Olimpic Games 2000 – Güreş (altın para 2000 tarihlidir)
  • 2004 İsmet İnönü (Binyılın Türkleri Serisi)
  • 2004 Kanuni Sultan Süleyman (Binyılın Türkleri Serisi)
  • 2005 Çöl Varanı (Türkiye’nin Hayvanları)
  • 2008 İpek Yolu – Kırgızistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2008 İpek Yolu – Özbekistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2012 İpek Yolu – Türkmenistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2013 İpek Yolu – İran (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2014 İpek Yolu – Kayseri (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)

Madalyon Çalışmaları:

  • 1988 Türk Nümismatik Derneği “İsmail Galip Bey” Madalyonu
  • 1999 Türk Nümismatik Derneği “Cüneyt Ölçer” Madalyonu
  • 2001 Darphane’nin Kuruluşu 1467 Madalyonu

 

* Cumhuriyet dönemi Türk paralarının desenlerini tasarlayan diğer sanatçıların listesi için tıklayın.

 

[1] Paraların deseni Etem Çalışkan‘a, rölyef ve kalıp uygulaması Hakkı Baha Çavuşgil’e aittir (*27, Sf. 51).

[2] Paranın Atatürk portreli tura tarafı Suat Özyönüm eseridir (*27, Sf. 68).

[3] Paraların deseni Turhan Selçuk‘a, rölyef ve kalıp uygulaması Hakkı Baha Çavuşgil’e aittir (*27, Sf. 153 & 165).

[4] Paraların yazı yüzü deseni Tekin Gülbasar‘a aittir.

ilave okuma: https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1548617739.pdf