Etiket: Mimar Sinan

Banknot ve Madeni Paralarda Eserleri Yer Alanlar

Türkiye Cumhuriyeti paralarının kalıplarını ve klişelerini üreten sanatçıların listesine ek olarak, yapıtları dolaylı olarak paralara aktarılan kişileri derlemeye çalıştık.

  • Josef Thorak
    • 1939 E2 1.000 Liralarda resmedilen Güvenlik Anıtı’nı Anton Hanak’ın ölümünden sonra tamamlayan heykeltıraş.
  • Cemal Işıksel
    • 1939 E2’den başlayarak banknot ve madeni paralarda kullanılan pek çok portre fotoğrafını çeken fotoğrafçı.
  • Albert Eckstein
    • 1942 Alman banknot matbaasında basılan E3 10 Lira banknotta kullanılan, Bolu’nun Bürnük köyünde çekilen ve günümüzde Alman Arkeoloji Enstitüsünde bulunan “üç köylü kadını” fotoğrafını çeken çocuk doktoru (*42 Sf.83, *i).
  • Hüseyin Anka Özkan
    • 1966 E6 20 Lira; Anıtkabir Hürriyet Kulesi önündeki erkek heykel grubunu,
    • 1982 E7 10.000 Lira Mimar Sinan heykelini ve
    • 2009 E9 100 Lira arka yüzündeki Itri portresinin temel alındığı heykeli yaratan heykeltraş (*ii).
  • Etem Tem
    • Atatürk’ün Kocatepe’deki fotoğrafından aktarılan desenler, 1960 2½ Lira ve daha pek çok madeni parada kullanıldı.
    • 2009 E9 5 ve 10 Liralık banknotlardaki Atatürk portresi (*ii).
  • Pietro Canonica
    • 1972 tarihli, 30 Ağustos Zaferi’nin 50. yıldönümü temalı hatıra 50 Lirada görülen İzmir Atatürk Heykeli’nin heykeltraşı.
  • Hüseyin Gezer
    • 1989 E7 50.000 Lira TBMM Atatürk Anıtı’nın heykeltraşı.
  • Münif Fehim Özarman
    • 2009 E9 200 Lira arka yüzündeki Yunus Emre portresinin temel alındığı ilüstrasyonu yaratan ressam (*ii).

 

  • Mimar Vedat Tek
    • 1927 E1 1 Lirada görülen İkinci Meclis Binası’nın (günümüzde Cumhuriyet Müzesi) mimarı.
  • Mimar Yahya Ahmet
    • 1927 E1 1 Lirada görülen, 1925’te inşa edilen Başvekalet (Başbakanlık) binasının mimarı.
  • Mimar Arif Hikmet
    • 1947 E3 2½ Lirada görülen, Ankara Halkevi’nin (günümüzde Ankara Resim ve Heykel Müzesi) mimarı.
    • (aynı yapı, İngiltere’de basılan ancak banknotları taşıyan geminin batması sebebiyle tedavüle verilmeyen 1941 baskısı E2 50 Kuruşlarda da resmedildi)
  • Jack Acıman (Jacques Nissim Aggiman)
    • 1952’de dolaşıma verilen E5 100 Lira banknotların arkasında resmedilen Gençlik Parkı Köprüsünün müteahhidi (*iii, *iv)
  • Mehmet Emin Onat & Ahmet Orhan Arda
    • 1966 E6 20 Lira ve 1997 E8 5 Yeni Türk Lirasında resmedilen Anıtkabir’in mimarları.
  • Mimar Senekerim Balyan
    • 1971, E6 500 Liralara resmedilen, Bab-ı Seraskeri kapısının arkasında görülen Beyazıt Kulesi‘nin mimarı.
  • Clemens Holzmeister
    • 1944 E2 50 Kuruş ve 1952 E5 2½ Lira arka yüzlerinde resmedilen TCMB ilk İdare Merkezi binası (*v) ve
    • 1989 E7 50.000 Lira TBMM mevcut binası‘nın mimarı.
  • Umut İnan
    • 1988 E7 20.000 Lira arka yüzünde resmedilen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yeni İdari Merkezi binasının mimarı (*v).
  • Ebu Ali Reha el Kettani

 

i) Albert Eckstein: a pioneer in pediatrics in Turkey – Nejat Akar, The Turkish Journal of Pediatrics 2004; 46: 295-297

ii) TCMB Türk Lirası Banknot ve Madeni Paralar Tanıtım Toplantısı

iii) Köpriyet Blogu – Gençlik Köprüsü

iv) Ankara’da Elçiliklerin İnşa Sürecinde Az Bilinen Bir Aktör: Jacques Aggiman, Mustafa Haluk Zelef, Ankara Araştırmaları Dergisi 14/12/2017

v) TCMB LİRA Bülteni, Ekim 2006 Sayı:40, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Binaları” başlıklı makale

Ümit Öztürk

Binyılın Türkleri setinden Mimar Sinan hatıra parasının tasarımcısı heykeltraştır.

1958 yılında doğan sanatçı, 1984’te Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Heykel Bölümü’nden mezun oldu, 1985’te Prof. Hüseyin Gezer Atölyesi’nde yüksek lisansını tamamladı.

Hakkı Baha Çavuşgil (1924 ~ 2006)

1979 yılında Darphane’de göreve başlayan sanatçı, pek çok tedavül ve hatıra parasının tasarımını gerçekleştirdi.

Güzel Sanatlar Akademisi Heykel bölümünden mezun oldu ve soyut heykel alanında pek çok eser verdi.

Madalya ve gravür sanatları heykeltraşı olarak hizmet verdiği Darphane websayfasından alıntılanan özgeçmişi:

15 Mayıs 1924’te Harput, Elazığ’da doğdu.

İlk ve Orta öğrenimini Çanakkale; Lise öğrenimini Ankara Maliye Meslek Okulu’nda tamamladı.

Askerliğini 21 Ekim 1948’ de 28. Dönem Yedek Subay olarak; Çanakkale’de Teğmen olarak yaptı.

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (Mimar Sinan Üniversitesi)  Rudolf Belling ve Zühtü Müritoğlu atölyelerinde eğitim görerek, yüksek Heykel Bölümü’nden pekiyi derecede mezun oldu. (22/06/1955)

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Dekorasyon Süsleme Sanatları Seramik Bölümünü pekiyi dereceyle bitirdi. (05/06/1957)

İtalyan Hükümetince verilen Sanat Araştırma Bursu ile Roma Istituto Centrale Del Restauro da beş yıl restorasyon Müzecilik Kurs ve Araştırmaları yürüttü.

Roma Madalya Sanatları Okulu’nu (14 Temmuz 1962) pekiyi dereceyle bitirdi, para ödülü ve PERFESSIONAMENTO uzmanlık diploması kazandı.

Avrupa’nın çeşitli sanat merkezlerine etüt ve tetkik gezileri gerçekleştirdi.

Mimar Sinan Üniversitesi sanatta yeterlilik diploması kazandı (1985)

2006 yılında vefat etti.

Katıldığı sergi ve etkinlikler:

  • İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü kazı kurulunda Heykel Restorasyon görevlisi
  • Seramik Sergisi Beyrut
  • Türkiye sathı üzerinde yedi dönem arkeolojik ve sanat araştırmaları, kalıntıların, restorasyon görevlisi (1954)
  • Türk dili araştırmaları: Türk Dil Kurumu’na asil üye seçiliş.(1954)
  • Arkeoloji bilimsel kurulunca Side, Perge Antik şehirlerinde restorasyon çalışmaları.
  • Side müzesinin yapım ve yerleşiminde Heykel ve Kabartmaların restorasyonu görevlisi.
  • Yurt dışında Karma Sergilere katılış San Francisco, Los Angeles, Sao Paolo Boston, Philadelphia.
  • Resim Heykel müzesinde iki eserin alınması.
  • Roma sergisi sarayında özel galeride kişisel heykel sergisi.
  • Roma , Milano, Floransa, Spoleto, Venedik Sergileri
  • İtalyan Hükümetince Türkiye’de Ayasofya Müzesinin antik kapıları kabarmalarının restorasyonu ve araştırma görevlisi.
  • Prof. Baiardi, Giannone, Drei Atelyelerinde çelik üzerinde gravür ve madalya çalışmaları.
  • Brüksel ve Paris’te karma sergiler
  • Viçenza’da seramik masklar sergisi (1963).
  • Yurda dönüş ve heykel çalışmaları Trakya Üniversitesi Çanakkale Y.M.OK. Seramik Bölümü öğretim görevlisi .
  • İstanbul Büyükşehir Galerisinde 5’ler sergisi 1975
  • 1980-81 Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünde öğretim görevlisi olarak Madalyon Atelyesini başlattı.
  • Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim elemanları ile karma çağdaş heykel sergisi

Ödülleri:

  • Devlet Resim Heykel sergisi birincilik ödülü
  • Ravenna Uluslararası Resim yarışmasında ödül (30 Ağustos 1959)
  • Roma’da Palasso Esposisyone‘de seramik sergisi. (Dante: Paradisso (Cennet), Inferno (Cehennem) yorumunun kompozisyonuna ödül)
  • Civilavekhia – Necropol kazılarına katılmış restorasyon başarı belgesi.
  • Deruta da seramik sergisi ve büyük ödül. Evren kompozisyonu.
  • Spoleto International plastik sanatlar sergisinde Kızgın Atlar rölyefi birincilik ödülü.
  • Firenze 1964 Enternasyonal plastik sanatlar sergisi ödülü. (Adem ile Havva)
  • Büyük Şehir Belediyesi Demokrasi ve Laiklik Anıtı yarışması ödülü. (Bahsi geçen heykel, İstanbul, Unkapanı İBB Binasının karşısındaki Saraçhane Parkı’ndadır)
  • 1996 Unesco Türkiye Örgütü 50 yılın Türk sanatkarları plaketi.

Darphane’deki Çalışmaları:

  • 1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Yarım (½) ve 1 Lira gümüş ve altın dört adet hatıra para (*1)
  • 1986 Dünya Futbol Şampiyonası – Meksika (kaktüs figürlü gümüş ve altın, ayrıca futbolcu figürlü gümüş, toplam 3 hatıra para)
  • 1986 Mehmet Akif Ersoy 50. Ölüm Yılı
  • 1987 Ormancılığımızın 130 Yılı, “Yeşili Yaşat, Ormanı Koru” sloganlı biri gümüş, biri altın iki hatıra para
  •  1988 Kış Olimpiyatları – Calgary, Kanada
  • 1988 Yaz Olimpiyatları – Seul, Güney Kore
  • 1988 Mavi Haliç, Büyük İstanbul Çevre Koruma Projesi, altın ve gümüş iki hatıra para
  • 1989 İstanbul Metrosu
  • 1989 Mimar Sinan 400. Anma Yılı (1.000 Liralık küpro-nikel, 20.000 Liralık gümüş ve 200.000 Liralık altın)
  • 1990 Çanakkale Zaferi 75. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
  • 1990 Parlamenter Demokraside 70. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
  • 1990 Dünya Futbol Şampiyonası – İtalya (Romus & Romülüs’ü emziren kurt figürlü ve top süren bir futbolcu desenli iki gümüş para)
  • 1991 Mozart 200. Ölüm Yılı – Saraydan Kız Kaçırma Operası – Topkapı Sarayı
  • 1992 500 Years of Peace and Harmony – Turkish Jews (Sefarad Yahudileri Göçü’nün 500. Yıldönümü, küpronikel, gümüş ve altın)
  • 1992 Cioacchino Rossini 200. Doğum Yılı
  • 1992 Muhsin Ertuğrul 100. Doğum Yılı
  • 1993 Türkiye Kızılay Derneği 125. Yıl (gümüş ve altın iki hatıra para)
  • 1993 Cumhuriyet’in 70. Yılı
  • 1993 Pyotr İliç Çaykovskiy 100. Ölüm Yılı
  • 1994 GAP – Güneydoğu Anadolu Projesi
  • 1995 25.000 Lira tedavül
  • 1995 25.000 Lira “Dünya Hoşgörü Yılı”
  • 1995 Piri Reis (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 1) (gümüş ve altın iki hatıra para)
  • 1995 FAO 50. Yıl
  • 1996 Yaz Olimpiyatları – Atlanta, ABD
  • 1996 Nasreddin Hoca – UNESCO Dünya Kahkaha Yılı (*3)
  • 1996 Gümrük Birliği – Customs Union
  • 1996 ECU
  • 1997 Piri Reis (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 2) (1995’teki desen ile aynı ancak daha ufak bir altın para)
  • 1997 Çin Seddi ve Toprak Asker Ordusu (İpek Yolu Serisi No: 1)
  • 1997 Mehmet Akif Ersoy 60. Ölüm Yılı
  • 1997 Hezarfen Ahmet Çelebi – 1st World Air Games (Dünya Hava Oyunları,750.000 ve 1.500.000 Liralık iki gümüş *3)
  • 1997 Barbaros Hayreddin Paşa Kaptan-ı Derya (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 3)
  • 1997 Lidya Krallığı Kroisos
  • 1997 Myra’lı Aziz Noel Baba € EURO
  • 1998 Dünya Futbol Şampiyonası – Fransa
  • 1998 Cumhuriyet’in 75. Yılı – Cumhuriyet ve Devrimler (Çağdaş Giyim Kuşam, Şapka Devrimi)
  • 1998 Yaz Olimpiyatları 2000 – Halter
  • 1999 Dünyada İlk Para Lidya (altın para 1997 tarihlidir)
  • 1999 Uygur Bölgesi (İpek Yolu Serisi No: 2)
  • 1999 Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı – Osman Gazi
  • 2000 Bill Clinton’un Ziyareti (gümüş ve bimetal)
  • 2001 Darphane’nin Kuruluşu 1467 Madalyonu
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Saz Horozu (Porphyrio Porphyrio)
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Yeşil Arıkuşu (Merops Superciliosus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Benekli Yılanyastığı (Arum Maculatum)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Safran (Crocus Sativus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Domuztopalağı (Cyclamen Trochopteranthum)
  • 2002 Yunus Emre “Adımız miskindir bizim, Düşmanımız kindir bizim”
  • 2003 Olimpic Games 2000 – Güreş (altın para 2000 tarihlidir)
  • 2004 İsmet İnönü (Binyılın Türkleri Serisi)
  • 2004 Kanuni Sultan Süleyman (Binyılın Türkleri Serisi)
  • 2005 Çöl Varanı (Türkiye’nin Hayvanları)
  • 2008 İpek Yolu – Kırgızistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2008 İpek Yolu – Özbekistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2012 İpek Yolu – Türkmenistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2013 İpek Yolu – İran (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2014 İpek Yolu – Kayseri (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)

Madalyon Çalışmaları:

  • 1988 Türk Nümismatik Derneği “İsmail Galip Bey” Madalyonu
  • 1999 Türk Nümismatik Derneği “Cüneyt Ölçer” Madalyonu
  • 2001 Darphane’nin Kuruluşu 1467 Madalyonu

 

* Cumhuriyet dönemi Türk paralarının desenlerini tasarlayan diğer sanatçıların listesi için tıklayın.

 

[1] Paraların deseni Etem Çalışkan‘a, rölyef ve kalıp uygulaması Hakkı Baha Çavuşgil’e aittir (*27, Sf. 51).

[2] Paranın Atatürk portreli tura tarafı Suat Özyönüm eseridir (*27, Sf. 68).

[3] Paraların deseni Turhan Selçuk‘a, rölyef ve kalıp uygulaması Hakkı Baha Çavuşgil’e aittir (*27, Sf. 153 & 165).

[4] Paraların yazı yüzü deseni Tekin Gülbasar‘a aittir.

ilave okuma: https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1548617739.pdf

Binyılın Türkleri Setleri

İlki 2001’de, ikincisi 2004’te olmak üzere iki kısım halinde üretilen setlere dahil hatıra para ve madalyonlar:

Binyılın Türkleri Seti I (2001)

Binyılın Türkleri Seti II (2004)