Etiket: orman

FAO Hatıra Paraları

Birleşmiş Milletler çatısı altında kurulu Gıda ve Tarım Örgütü’nün (Food and Agricultural Organization; FAO) çalışma alanında farkındalık oluşturmak amacıyla üye ülkelerinde başlattığı hatıra para programına Türkiye, 1970’te çıkarttığı 2½ Lira ile katıldı. Tura yüzünde Traktör Süren Atatürk rölyefi bulunan parayı Avni Kumuk tasarladı.

  • 1970 “Saban kılıçtan üstündür” sloganlı akmonital 2,5 Lira (*1)
  • 1971 aynı desen ve slogana sahip bronz 10 Kuruş
  • 1975 “Aile planlaması Herkes için yiyecek” sloganlı, alüminyum 5 Kuruş
  • 1976 “Kadının süsü, kültür ve erdem olmalıdır” sloganlı,
    • Alüminyum 5 Kuruş
    • Alüminyum 10 Kuruş
    • Akmonital 5 Lira
  • 1977 “Herkese Ekmek ve Konut” sloganıyla (*2),
    • akmonital 2½ Lira
    • akmonital 5 Lira
    • gümüş 50 Lira
  • 1979
    • “Aile planlaması Herkes için yiyecek” sloganlı,
      • bronz 1 Kuruş
      • alüminyum 1 Kuruş
      • akmonital 2½ Lira
      • akmonştal 5 Lira
      • gümüş 150 Lira
    • “Saban kılıçtan üstündür” sloganı taşıyan,
      • akmonital 50 Kuruş
      • akmonital 1 Lira
    • “Köylü kadınını kalkındırma” sloganlı
      • altın 500 Lira
      • altın 1.000 Lira
  • 1980 “Köylü kadınını kalkındırma” sloganlı
    • bronz 10 Kuruş
    • akmonital 50 Kuruş
    • akmonital 1 Lira,
  • 1980 “Kalkınma için Balıkçılık” temalı (*3)
    • 5 kuruş,
    • 2,5 Lira
    • 5 Lira
  • 1981 FAO 16 Ekim Dünya Besin Günü,
    • 20 Lira alüminyum
    • 1.500 Lira gümüş
  • 1982 FAO 16 Ekim Dünya Besin Günü gümüş 1.500 Lira
  • 1983 FAO 16 Ekim, Dünya Besin Günü gümüş 1.500 Lira (*4)
  • 1984 yılı FAO Balıkçılık (*5)
    • 500 Lira gümüş
    • 500 Lira altın
  • 1985 FAO Örgütü’nün 40. Yıldönümü (*6)
  • 1985 FAO IX 9. Ormancılık Konferansı – Meksika
  • 1995 FAO 50. Yılı
  • 1996 FAO Dünya Gıda Zirvesi
  • 1997 FAO XI 11. Ormancılık Konferansı – Antalya
  • 1999 FAO XXI 21. Yüzyıl Gıda Güvenliği (XXI Century Food Security)

 

*1 –  Avni Kumuk

*2 – Suat Özyönüm

*3 – Turgut Salih Coşkun

*4 – Hakkı Baha Çavuşgil

*5 – Stuart Devlin

*6 – Engin Akarslan

Hakkı Baha Çavuşgil (1924 ~ 2006)

1979 yılında Darphane’de göreve başlayan sanatçı, pek çok tedavül ve hatıra parasının tasarımını gerçekleştirdi.

Güzel Sanatlar Akademisi Heykel bölümünden mezun oldu ve soyut heykel alanında pek çok eser verdi.

Madalya ve gravür sanatları heykeltraşı olarak hizmet verdiği Darphane websayfasından alıntılanan özgeçmişi:

15 Mayıs 1924’te Harput, Elazığ’da doğdu.

İlk ve Orta öğrenimini Çanakkale; Lise öğrenimini Ankara Maliye Meslek Okulu’nda tamamladı.

Askerliğini 21 Ekim 1948’ de 28. Dönem Yedek Subay olarak; Çanakkale’de Teğmen olarak yaptı.

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (Mimar Sinan Üniversitesi)  Rudolf Belling ve Zühtü Müritoğlu atölyelerinde eğitim görerek, yüksek Heykel Bölümü’nden pekiyi derecede mezun oldu. (22/06/1955)

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Dekorasyon Süsleme Sanatları Seramik Bölümünü pekiyi dereceyle bitirdi. (05/06/1957)

İtalyan Hükümetince verilen Sanat Araştırma Bursu ile Roma Istituto Centrale Del Restauro da beş yıl restorasyon Müzecilik Kurs ve Araştırmaları yürüttü.

Roma Madalya Sanatları Okulu’nu (14 Temmuz 1962) pekiyi dereceyle bitirdi, para ödülü ve PERFESSIONAMENTO uzmanlık diploması kazandı.

Avrupa’nın çeşitli sanat merkezlerine etüt ve tetkik gezileri gerçekleştirdi.

Mimar Sinan Üniversitesi Doktora ile eşdeğer sanatta yeterlilik diploması kazandı (1985)

Sergiler ve Etkinlikler:

  • İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Enstitüsü kazı kurulunda Heykel Restorasyon görevlisi
  • Seramik Sergisi Beyrut
  • Türkiye sathı üzerinde yedi dönem arkeolojik ve sanat araştırmaları, kalıntıların, restorasyon görevlisi (1954)
  • Türk dili araştırmaları: Türk Dil Kurumu’na asil üye seçiliş.(1954)
  • Arkeoloji bilimsel kurulunca Side, Perge Antik şehirlerinde restorasyon çalışmaları.
  • Side müzesinin yapım ve yerleşiminde Heykel ve Kabartmaların restorasyonu görevlisi.
  • Yurt dışında Karma Sergilere katılış San Francisco, Los Angeles, Sao Paolo Boston, Philadelphia.
  • Resim Heykel müzesinde iki eserin alınması.
  • Roma sergisi sarayında özel galeride kişisel heykel sergisi.
  • Roma , Milano, Floransa, Spoleto, Venedik Sergileri
  • İtalyan Hükümetince Türkiye’de Ayasofya Müzesinin antik kapıları kabarmalarının restorasyonu ve araştırma görevlisi.
  • Prof Baiardi, Giannone, Drei Atelyelerinde çelik üzerinde gravür ve madalya çalışmaları.
  • Brüksel ve Paris’te karma sergiler
  • Viçenza’da seramik masklar sergisi (1963).
  • Yurda dönüş ve heykel çalışmaları Trakya Üniversitesi Çanakkale Y.M.OK. Seramik Bölümü öğretim görevlisi .
  • İstanbul Büyükşehir Galerisinde 5’ler sergisi 1975
  • 1980-81 Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümünde öğretim görevlisi olarak Madalyon Atelyesini başlattı.
  • Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim elemanları ile karma çağdaş heykel sergisi

Ödülleri:

  • Devlet Resim Heykel sergisi birincilik ödülü
  • Ravenna Uluslararası Resim yarışmasında ödül (30 Ağustos 1959)
  • Roma’da Palasso Esposisyone‘de seramik sergisi. (Dante: Paradisso (Cennet), Inferno (Cehennem) yorumunun kompozisyonuna ödül)
  • Civilavekhia – Necropol kazılarına katılmış restorasyon başarı belgesi.
  • Deruta da seramik sergisi ve büyük ödül. Evren kompozisyonu.
  • Spoleto International plastik sanatlar sergisinde Kızgın Atlar rölyefi birincilik ödülü.
  • Firenze 1964 Enternasyonal plastik sanatlar sergisi ödülü. (Adem ile Havva)
  • Büyük Şehir Belediyesi Demokrasi ve Laiklik Anıtı yarışması ödülü. (Bahsi geçen heykel, İstanbul, Unkapanı İBB Binasının karşısındaki Saraçhane Parkı’ndadır)
  • 1996 Unesco Türkiye Örgütü 50 yılın Türk sanatkarları plaketi.

Darphane’deki Çalışmaları:

  • 1981 Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılı Yarım (½) ve 1 Lira gümüş ve altın dört adet hatıra para (*1)
  • 1986 Dünya Futbol Şampiyonası – Meksika (kaktüs figürlü gümüş ve altın, ayrıca futbolcu figürlü gümüş, toplam 3 hatıra para)
  • 1986 Mehmet Akif Ersoy 50. Ölüm Yılı
  • 1987 Ormancılığımızın 130 Yılı, “Yeşili Yaşat, Ormanı Koru” sloganlı biri gümüş, biri altın iki hatıra para
  •  1988 Kış Olimpiyatları – Calgary, Kanada
  • 1988 Yaz Olimpiyatları – Seul, Güney Kore
  • 1988 Mavi Haliç, Büyük İstanbul Çevre Koruma Projesi, altın ve gümüş iki hatıra para
  • 1989 İstanbul Metrosu
  • 1989 Mimar Sinan 400. Anma Yılı (1.000 Liralık küpro-nikel, 20.000 Liralık gümüş ve 200.000 Liralık altın)
  • 1990 Çanakkale Zaferi 75. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
  • 1990 Parlamenter Demokraside 70. Yıl gümüş ve altın iki hatıra para
  • 1990 Dünya Futbol Şampiyonası – İtalya (Romus & Romülüs’ü emziren kurt figürlü ve top süren bir futbolcu desenli iki gümüş para)
  • 1991 Mozart 200. Ölüm Yılı – Saraydan Kız Kaçırma Operası – Topkapı Sarayı
  • 1992 500 Years of Peace and Harmony – Turkish Jews (Sefarad Yahudileri Göçü’nün 500. Yıldönümü, küpronikel, gümüş ve altın)
  • 1992 Cioacchino Rossini 200. Doğum Yılı
  • 1992 Muhsin Ertuğrul 100. Doğum Yılı
  • 1993 Türkiye Kızılay Derneği 125. Yıl (gümüş ve altın iki hatıra para)
  • 1993 Cumhuriyet’in 70. Yılı
  • 1993 Pyotr İliç Çaykovskiy 100. Ölüm Yılı
  • 1994 GAP – Güneydoğu Anadolu Projesi
  • 1995 25.000 Lira tedavül
  • 1995 25.000 Lira “Dünya Hoşgörü Yılı”
  • 1995 Piri Reis (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 1) (gümüş ve altın iki hatıra para)
  • 1995 FAO 50. Yıl
  • 1996 Yaz Olimpiyatları – Atlanta, ABD
  • 1996 Nasreddin Hoca – UNESCO Dünya Kahkaha Yılı (*3)
  • 1996 Gümrük Birliği – Customs Union
  • 1996 ECU
  • 1997 Piri Reis (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 2) (1995’teki desen ile aynı ancak daha ufak bir altın para)
  • 1997 Çin Seddi ve Toprak Asker Ordusu (İpek Yolu Serisi No: 1)
  • 1997 Mehmet Akif Ersoy 60. Ölüm Yılı
  • 1997 Hezarfen Ahmet Çelebi – 1st World Air Games (Dünya Hava Oyunları,750.000 ve 1.500.000 Liralık iki gümüş *3)
  • 1997 Barbaros Hayreddin Paşa Kaptan-ı Derya (Gemiler ve Kaşifler Serisi No: 3)
  • 1997 Lidya Krallığı Kroisos
  • 1997 Myra’lı Aziz Noel Baba € EURO
  • 1998 Dünya Futbol Şampiyonası – Fransa
  • 1998 Cumhuriyet’in 75. Yılı – Cumhuriyet ve Devrimler (Çağdaş Giyim Kuşam, Şapka Devrimi)
  • 1998 Yaz Olimpiyatları 2000 – Halter
  • 1999 Dünyada İlk Para Lidya (altın para 1997 tarihlidir)
  • 1999 Uygur Bölgesi (İpek Yolu Serisi No: 2)
  • 1999 Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı – Osman Gazi
  • 2000 Bill Clinton’un Ziyareti (gümüş ve bimetal)
  • 2001 Darphane’nin Kuruluşu 1467 Madalyonu
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Saz Horozu (Porphyrio Porphyrio)
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Yeşil Arıkuşu (Merops Superciliosus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Benekli Yılanyastığı (Arum Maculatum)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Safran (Crocus Sativus)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Domuztopalağı (Cyclamen Trochopteranthum)
  • 2002 Yunus Emre “Adımız miskindir bizim, Düşmanımız kindir bizim”
  • 2003 Olimpic Games 2000 – Güreş (altın para 2000 tarihlidir)
  • 2004 İsmet İnönü (Binyılın Türkleri Serisi)
  • 2004 Kanuni Sultan Süleyman (Binyılın Türkleri Serisi)
  • 2005 Çöl Varanı (Türkiye’nin Hayvanları)
  • 2008 İpek Yolu – Kırgızistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2008 İpek Yolu – Özbekistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2012 İpek Yolu – Türkmenistan (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2013 İpek Yolu – İran (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)
  • 2014 İpek Yolu – Kayseri (1999 Uygur Bölgesi parasında kullanılan yazı yüzü, *4)

Madalyon Çalışmaları:

  • 1988 Türk Nümismatik Derneği “İsmail Galip Bey” Madalyonu
  • 1999 Türk Nümismatik Derneği “Cüneyt Ölçer” Madalyonu
  • 2001 Darphane’nin Kuruluşu 1467 Madalyonu

 

* Cumhuriyet dönemi Türk paralarının desenlerini tasarlayan diğer sanatçıların listesi için tıklayın.

 

[1] Paraların deseni Etem Çalışkan‘a, rölyef ve kalıp uygulaması Hakkı Baha Çavuşgil’e aittir (*27, Sf. 51).

[2] Paranın Atatürk portreli tura tarafı Suat Özyönüm eseridir (*27, Sf. 68).

[3] Paraların deseni Turhan Selçuk‘a, rölyef ve kalıp uygulaması Hakkı Baha Çavuşgil’e aittir (*27, Sf. 153 & 165).

[4] Paraların yazı yüzü deseni Tekin Gülbasar‘a aittir.

ilave okuma: https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1548617739.pdf

Suat Özyönüm

1951 yılında Erzincan’da dünyaya gelen sanatçı, 1974 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi (İDGSA) Yüksek Heykel bölümüne girdi. Hocaları Prof. Şadi Çalık ve Prof. Hüseyin Gezer’in teşvikiyle 1977’de Darphane’de çalışmaya başladı. Ancak Darphanenin çalışma şartlarının, okuduğu okulu (İDGSA) bitirmesine uygun olmaması yüzünden bir yıl sonra ayrıldı.

1980’de Akademi’den mezun oldu ve bir yıl sonra, Darphanenin çağrısı üzerine Heykeltraş olarak görevine geri döndü. 1986 yılında Roma Darphanesi’nde para yapımını öğrenmek için T.C. Devlet Darphanesi tarafından 5 ay süre ile İtalya’ya gönderildi.

Katıldığı Sergiler:

  • 1976 yılında Arkeoloji Müzeleri açık hava resim sergisine katıldı.
  • 1978 YDGSA Yüksek heykel bölümü öğrenci gurup sergisine katıldı.
  • 1978 yılında Devlet resim heykel sergisine katıldı.
  • 1979 yılında ilk kişisel heykel sergisini Nur Sanat Galerisi’nde açtı.
  • 1979 yılında Devlet resim heykel sergisine katıldı.
  • 1979 yılında 2. Sanat Bayramı etkinliklerine katıldı.
  • 1981 yılında 3.İstanbul Sanat Bayramı “Yeni Eğilimler” Sergisine katıldı.
  • 1981 yılında Maçka sanat galerisi çağdaş karma heykel sergisine katıldı.
  • 1981 yılında Moda Güzel Sanatlar Galerisi’nde karma resim ve heykel sergisine katıldı.
  • 1984 yılında 12.Uluslararası İstanbul Festivali “Günümüz Sanatçıları 5. İstanbul Sergisi” ne katıldı.
  • 1993 yılında Sadberk Hanım Müzesi’nde Özgün Madalyon ve Heykel Sergisi açtı.
  • 1994 yılında Foks Sanat Galerisi’nde heykel sergisi açtı.
  • 2001 Akbank Sanat Merkezi’nde “Cumhuriyetin 78. Yılında Heykelle Buluşma” Sergisine katıldı.

Kazandığı Ödüller:

  • 1979 yılında Osman Hamdi Heykel yarışmasında Birincilik ödülü aldı.
  • 1987 yılında Başbakanlığın açtığı Devlet Madalya ve Nişanları yarışmasında 2 mansiyon kazandı.

Darphane’deki para tasarımları:

(Sanatçının desen aşamasından kalıp üretimine kadar tüm safhalarını kendisinin ürettiği eserler)

  • 1977 FAO Herkese Ekmek ve Konut sloganlı akmonital 2½ ve 5 Liralar ile gümüş 50 Lira
  • 1981 Uluslararası Sakatlar Yılı altın 30.000 Lira
  • 1983 FAO 16 Ekim, Dünya Besin Günü gümüş 1.500 Lira
  • 1983 Cumhuriyet’in 60. Yılı (Atatürk profili taşıyan tura tarafı, *1)
  • 1984 1 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 5 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 10 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 50 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 100 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1984 Birleşmiş Milletler Dünya Kadınlarının On Yılı
  • 1984 Türk Kadınına Seçme ve Seçilme Hakkının 50. Yılı
  • 1984 20 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1985 25 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1985 FAO IX 9. Ormancılık Konferansı – Meksika
  • 1985 Dünya Gençlik Yılı
  • 1986 “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sloganlı Dünya Barış Yılı
  • 1987 Dünya Konut Yılı
  • 1988 50 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1988 Meksika Baskısı 100 Lira (*2)
  • 1989 500 Lira Atatürk portreli tura tarafı
  • 1989 Meksika Baskısı 500 Lira
  • 1989 24 Kasım Öğretmenler Günü
  • 1990 1.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1990 1.000 Lira “Çevremizi Sevelim Koruyalım”
  • 1991 2.500 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1991 Yunus Emre Sevgi Yılı
  • 1991 Ahmet Adnan Saygun
  • 1992 5.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1992 Kış Olimpiyatları – Albertville, Fransa
  • 1992 Yaz Olimpiyatları – Barselona, İspanya
  • 1994 10.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1994 Dünya Futbol Şampiyonası – ABD, 50.000 Lira değerinde iki ayrı hatıra para
  • 1995 Korunan Doğa #1 – Kelaynak
  • 1995 T.B.M.M. Türkiye Büyük Millet Meclisi 75. Yılı
  • 1995 Polis Teşkilatının 150. Yılı
  • 1995 Korunan Doğa #2 – Caretta Caretta
  • 1996 50.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1996 Habitat II Kent Zirvesi
  • 1996 Korunan Doğa #3 – Akdeniz Foku
  • 1996 Hulusi Behçet
  • 1996 Korunan Doğa #4 – Kardelen
  • 1997 İstanbul Kültür Varlıkları #1 – Kız Kulesi
  • 1998 Hasan Ali Yücel
  • 1998 Lozan Barış Antlaşması’nın 75. Yılı
  • 1998 Cumhuriyet’in 75. Yılı Setinden:
    • Cumhuriyet ve Lozan
    • Cumhuriyet 2000
  • 1998 2 EURO, 500.000 Lira
  • 1998 10 EURO 2.500.000 Lira
  • 1999 100.000 Lira tedavül parasının ön ve arka yüzleri
  • 1999 Tam Güneş Tutulması temalı iki tip hatıra para
  • 1999 Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. yılı
    • Osmanlı Arması
    • İlk Osmanlı Parası
    • Osmanlı Minyatür Sanatı
  • 1999 FAO XXI 21. Yüzyıl Gıda Güvenliği (XXI Century Food Security)
  • 2000 Geleneksel Türk Tiyatrosu #1 – Hacivat ve Karagöz
  • 2000 Birleşmiş Milletler Binyıl Zirvesi
  • 2001 Binyılın Türkleri – Mustafa Kemal Atatürk Madalyonu
  • 2001 Cahit Arf
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları – Kelaynak (Geronticus Eremita)
  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri – Antalya Süseni (Iris Pamphylica)
  • 2004 Binyılın Türk’leri – Nazım Hikmet Ran
  • 2005 T.B.M.M. Türkiye Büyük Millet Meclisi 85. Milli Egemenlik Yılı
  • 2005 tedavül paralarından 1, 5 ve 10 Kuruşların tura yüzünde yer alan Atatürk portreleri
  • 2009 tedavül paralarının tamamında (1, 5, 10, 25 ve 50 Kuruş ile 1 Lira) tura yüzünde yer alan, ilk olarak 1984 yılı 1, 5, 10, 20 ve 50 Liralıklarda yer alan Mustafa Kemal Atatürk portresi.

İlk kez 1984 yılı FAO Balıkçılık altın parasının yazı yüzünde kullanılan ve 1984’ten itibaren para setlerinde görülen Darphane logosu kendisinin eseridir (*27, Sf. 73, 74 & 75).

İstanbul Darphanesi Logosu

Darphane’deki diğer eserleri:

  • TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi madalyonu
  • NATO’nun 40. yıldönümü, “Özgürlük içinde Barış” sloganlı hatıra madalyonu
  • 1990 “İnsanı Sev Çavreni Koru” ve “Herşey İnsan İçindir – Çevre Emanettir” sloganlı madalyon
  • 1998 Habitat II İstanbul Kent Zirvesi madalyonu
  • İstanbul Büyükşehir Belediyesi altın kaplama şehrin anahtarı ve kutusu

 

[1] Paranın yazı yüzünü Hakkı Baha Çavuşgil tasarladı (*27, Sf. 68).

[2] Darphane çalışanları 23 Haziran – 19 Ekim 1988 tarihleri arasında greve gittiklerinden, bazı tedavül paralarını basma işi Meksika Darphanesine ihale edildi. 1988 tarihli 10 Milyon adet 100 Lira ile 1989 tarihli yaklaşık 66 milyon adet 500 Lira, İstanbul’da üretilen kalıplar ile Meksika’da darp edildi. Üretilen tedavül paralarına ek olarak biner adet gümüş 100 ve 500 Lira hatıra para basıldı. Bir süre Darphane bünyesinde saklanan bu hatıra paralar 1995’te kayıtlı koleksiyonerlere, birer adet kontenjan ile satışa sunuldu (*27, Sf. 100).

 

* Cumhuriyet dönemi Türk paralarının tasarımında emeği olan diğer sanatçılar için tıklayın.