Banknot ve Madeni Paralarda Eserleri Yer Alanlar

Türkiye Cumhuriyeti paralarının kalıplarını ve klişelerini üreten sanatçıların listesine ek olarak, yapıtları dolaylı olarak paralara aktarılan kişileri derlemeye çalıştık.

  • Bogos Tarkulyan
    • 1927 Birinci emisyon banknotlardaki Atatürk portresinin fotoğrafçısı
  • Anton Hanak
    • 1937 E2 5 TL Güvenlik Anıtı’nın ilk heykeltraşı.
  • Josef Thorak
    • 1937 E2 1.000 TL Güvenlik Anıtı’nı Anton Hanak’ın ölümünden sonra tamamlayan heykeltıraş.
  • Heinrich Krippel
    • 1939 E2 2½ Lira’daki Ankara Zafer Anıtı ve
    • 1974 5 Lira ve E7 100.000 Lira’da resmedilen Samsun Onur Anıtı’nın heykeltıraşı.
  • Cemal Işıksel
    • 1939 E2’den başlayarak banknot ve madeni paralarda kullanılan pek çok portre fotoğrafını çeken fotoğrafçı.
  • Albert Eckstein
    • 1942 E3 Alman banknot matbaasında basılan 10 Lira banknotta kullanılan, Bolu’nun Bürnük köyünde çekilen ve günümüzde Alman Arkeoloji Enstitüsünde bulunan “üç köylü kadını” fotoğrafını çeken çocuk doktoru (*42 Sf.83, *i).
  • Hüseyin Anka Özkan
    • 1966 E6 20 Lira; Anıtkabir Hürriyet Kulesi önündeki erkek heykel grubunu,
    • 1982 E7 10.000 Lira Mimar Sinan heykelini ve
    • 2009 E9 100 Lira arka yüzündeki Itri portresinin temel alındığı heykeli yaratan heykeltraş (*ii).
  • Etem Tem
    • Atatürk’ün Kocatepe’deki fotoğrafından aktarılan desenler, 1960 2½ Lira ve daha pek çok madeni parada kullanıldı.
    • 2009 E9 5 ve 10 Liralık banknotlardaki Atatürk portresi (*ii).
  • Pietro Canonica
    • 1972 tarihli, 30 Ağustos Zaferi’nin 50. yıldönümü temalı hatıra 50 Lirada görülen İzmir Atatürk Heykeli’nin heykeltraşı.
  • Hüseyin Gezer
    • 1989 E7 50.000 Lira TBMM Atatürk Anıtı’nın heykeltraşı.
  • Münif Fehim Özarman
    • 2009 E9 200 Lira arka yüzündeki Yunus Emre portresinin temel alındığı ilüstrasyonu yaratan ressam (*ii).

 

  • Mimar Vedat Tek
    • 1927 E1 1 Lirada görülen İkinci Meclis Binası’nın (günümüzde Cumhuriyet Müzesi) mimarı.
  • Mimar Yahya Ahmet
    • 1927 E1 1 Lirada görülen, 1925’te inşa edilen Başvekalet (Başbakanlık) binasının mimarı.
  • Mimar Arif Hikmet
    • 1947 E3 2½ Lirada görülen, Ankara Halkevi’nin (günümüzde Ankara Resim ve Heykel Müzesi) mimarı.
    • (aynı yapı, İngiltere’de basılan ancak banknotları taşıyan geminin batması sebebiyle tedavüle verilmeyen 1941 baskısı E2 50 Kuruşlarda da resmedildi)
  • Jack Acıman (Jacques Nissim Aggiman)
    • 1952’de dolaşıma verilen E5 100 Lira banknotların arkasında resmedilen Gençlik Parkı Köprüsünün müteahhidi (*iii, *iv)
  • Mehmet Emin Onat & Ahmet Orhan Arda
    • 1966 E6 20 Lira ve 1997 E8 5 Yeni Türk Lirasında resmedilen Anıtkabir’in mimarları.
  • Mimar Senekerim Balyan
    • 1971, E6 500 Liralara resmedilen, Bab-ı Seraskeri kapısının arkasında görülen Beyazıt Kulesi‘nin mimarı.
  • Clemens Holzmeister
    • 1944 E2 50 Kuruş ve 1952 E5 2½ Lira arka yüzlerinde resmedilen TCMB ilk İdare Merkezi binası (*v) ve
    • 1989 E7 50.000 Lira TBMM mevcut binası‘nın mimarı.
  • Umut İnan
    • 1988 E7 20.000 Lira arka yüzünde resmedilen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yeni İdari Merkezi binasının mimarı (*v).
  • Ebu Ali Reha el Kettani
  • Feridun Kip, İsmail Utkular ve Doğan Erginbaş

 

i) Albert Eckstein: a pioneer in pediatrics in Turkey – Nejat Akar, The Turkish Journal of Pediatrics 2004; 46: 295-297

ii) TCMB Türk Lirası Banknot ve Madeni Paralar Tanıtım Toplantısı

iii) Köpriyet Blogu – Gençlik Köprüsü

iv) Ankara’da Elçiliklerin İnşa Sürecinde Az Bilinen Bir Aktör: Jacques Aggiman, Mustafa Haluk Zelef, Ankara Araştırmaları Dergisi 14/12/2017

v) TCMB LİRA Bülteni, Ekim 2006 Sayı:40, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Binaları” başlıklı makale

Josef Thorak (1889 ~1952)

Ankara Güven Park’taki Güvenlik Anıtı’nı, Anton Hanak‘ın ölümü sonrasında tamamlayan heykeltraştır.

Ayrıca Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesindeki Atatürk maskı da kendisinin eseridir.

Güvenlik Anıtı, 2. Emisyon 5 Lira ve 1.000 Liralık banknotlarda resmedildi.

* Cumhuriyet dönemi Türk paralarında eserleri yer alan diğer sanatçılar için tıklayın.

Anton Hanak (1875 ~ 1934)

Ankara Güvenpark’taki Güvenlik Anıtının ilk heykeltraşıdır. 1934’te ölümü sonrası anıtı Josef Thorak tamamladı.

Güvenlik Anıtı, 2. Emisyon 5 Lira ve 1.000 Liralık banknotlarda resmedildi.

* Cumhuriyet paralarında eserleri yer alan diğer sanatkarlar için tıklayın.