Betül Uğurlu

2006 yılında açılan Nevruz Temalı hatıra para yarışmasında, 32193 rumuzuyla ikinci seçilen tasarımı, paranın bir yüzünde kullanıldı.

Darphane sayfasından yapılan duyurunun tam metni şu şekildedir:

Madeni Hatıra Para ve Hatıra Madalyonu Basımı ve Satışı Hakkındaki Yönetmelik uyarınca Müsteşarlık Makamı’nın 18.03.2005 tarih ve 2005/252 sayılı onaylarıyla uygun bulunan 2005 yılı Hatıra Para Üretim programının 8. sırasında bulunan 2006 yılı Nevruz Kutlamaları konulu hatıra para yarışması ile ilgili olarak oluşturulan Seçici Kurul 8 Mart 2006 Çarşamba günü saat 14:00’de toplanarak değerlendirmesini yapmıştır.
Değerlendirme sonucunda birinciliğe layık eser bulunamamış, ARKHE ve 91620 rumuzlu çalışmalar ikinciliğe layık görülmüştür. 32193 rumuzlu çalışma ise üçüncülük için uygun bulunmuştur. Çıkarılacak Hatıra Paranın arka ve ön yüzünde ARKHE ve 32193 rumuzlu çalışmaların yer almasına karar verilmiştir.

ARKHE rumuzlu çalışmanın Buket ESENER‘e, 91620 rumuzlu çalışmanın Ahmet ŞİMŞEK‘e ve 32193 rumuzlu çalışmanın ise Betül UĞURLU’ya ait olduğu tespit edilmiştir.

Tuğrul Bilen Ünal

1945 yılında Ankara’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin (Mekteb-i Mülkiye) Diplomasi ve Dış İlişkiler Bölümü’nden 1966-67 döneminde mezun oldu. 1967 yılında Maliye Müfettiş Muavini olarak girdiği Maliye Bakanlığı’nda, Bakanlık’tan ayrıldığı 1981 yılına kadar Maliye Müfettişi, Maliye Başmüfettişi, Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı, Bakan Başdanışmanı, Tetkik Kurulu Üyesi olarak çalıştı.

Özel sektörde Bosfor Şirketleri Topluluğu’nda Genel Koordinatör, Başak Grubu’nda Yönetim Kurulu Başkanı ve Murahhas Üye, Koç Holding’e bağlı Garanti İnşaat’ta Genel Müdür Yardımcısı olarak çalıştı. Bura İnşaat ismiyle Türkiye’nin ilk yapı marketini kurdu. Emlak Bankası, Trakya Elektrik ve Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri’nde Yönetim Kurulu Üyeliklerinde bulundu.


26 Eylül 1999 ile 10 Haziran 2004 tarihleri arasında Darphane ve Damga Matbaası’nın Genel Müdürlüğü’nü üstlendi. Genel Müdürlüğü döneminde, World Money Fair (Dünya Para Fuarı) ve Mint Directors Conference (Darphane Direktörleri Konferansı) gibi prestijli uluslararası etkinliklere katılım sağlanarak, MDM gibi sektörün önde gelen firmaları ile iş birlikleri gerçekleştirildi, Darphane ve Damga Matbaası’nın dünyadaki bilinirliği arttırıldı.

Binyılın Türkleri, Türkiye’nin Kuşları, Türkiye’nin Çiçekleri, 1935 Darphane Nostalji Seti gibi hatıra para setleri basılarak ülkemizin nadide değerlerinin tanıtımı yapıldı. Hatıra ürün gamı, hatıra para desenli kol saati, köstekli saat, çakmak, kalem gibi ürünlerle zenginleştirildi, ilk defa yurtdışında bu ürünlere önemli ölçüde talep oluşması sağlandı. Bu dönemde basılan hatıra paralar içerisindeki kare, dikdörtgen ve elips formlu tasarımlar, ilave yenilikler olarak ön plana çıktı.

Eski tedavül paralarından nostalji setleri hazırlandı. Darphane ve Damga Matbaası’nın ilk bimetal tasarımı olan “Bill Clinton’ın Türkiye Ziyareti” temalı hatıra para basıldı. Fatih Sultan Mehmet’in kendi adına bastırdığı, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk altın sikkesi anısına, kaideli formda özel bir madalyon üretildi.

Darphane binasının içerisinde tarihi ve manevi değeri olan binlerce para, nişan ve madalyonu barındıran “Darphane Müzesi” açılarak ücretsiz olarak vatandaşların hizmetine sunuldu. Müzede, Anadolu topraklarında binlerce yıl hüküm süren antik Yunan devletleri ile, Roma ve Osmanlı İmparatorluklarından miras kalan paralar, Cumhuriyet döneminde basılan kağıt ve madeni paralar ile, tarihsel olaylara ve özel başarılara atfen üretilen kıymetli nişanlar ve madalyonları barındıran çok değerli bir koleksiyon bulunur.

Darphane ve Damga Matbaası makine parkından faydalı ömürlerini dolduran atıl makineleri, bakımları yaptırılarak çalışır hale getirilerek, yaptırılan “Makine Müzesi” ek binasında ve ana binanın ziyaretçi koridorunda, tarihçeleri ve ilgi çekici detayları içeren isim plakaları ile teşhir edildi.

Tuğrul Bilen Ünal, Türk Milli Futbol Takımı’nın 2002 Dünya Kupası’nda aldığı üçüncülük anısına basılan hatıra para, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün 100. yılı hatıra parası ve 2004 Anayasa Madalyonunun tasarımcısıdır.

Dünya Kupası üçüncülüğü anısına basılan hatıra para, aynı zamanda Ay Yıldızlı bayrağın renkli mine üzerinde uygulandığı ilk renkli hatıra paramızdır.

Darphane ziyaretçilerinin, bahçe içerisinde özel olarak hazırlanan baskı makinesinde kendi elleriyle basabildikleri, üzerinde günün tarihi basılı olan ve tarihi her gün değiştirilen bimetal (çift metalli) hatıra para projesi hayata geçirildi. Günlük hatıra para basılması hizmeti, 6 Mayıs 2002 tarihinde başlatıldı ancak birkaç yıl sonra sona erdi.

 

Fikri, tasarımı ve projesi Tuğrul Bilen Ünal’a ait “Koleksiyon” isimli hatıra ürün mağazası, 2001 yılında Darphane binasının girişinde koleksiyonerler ve nümismatik camiasının hizmetine açıldı. Bu dönemde düzenlenen ilk koleksiyoner toplantısında koleksiyonerlerin görüş ve önerileri alınarak, Darphane ile koleksiyonerler arasında sinerjik bir ilişki oluşması amaçlandı. Koleksiyonerler toplantısı arzu edildiği gibi yıllık düzenli bir organizasyon haline gelemedi.

Yapılan yatırımlarla Darphane’nin makine parkı modernleştirildi, Gülhane Parkı içerisinde bulunan Damga Matbaası ise hem binası hem de makine parkı ile baştan aşağı yenilendi. Yurtdışındaki yetkin firmalar ile yapılan iş birlikleri sonucunda hem bozuk para hem de değerli evrak basımları dönemin en yüksek teknolojik olanakları ile yapılır hale geldi.

Genel Müdürlüğü döneminde Türkiye’nin para tarihi ve koleksiyonculuğu ile Darphane’nin yurtdışındaki itibarına önemli katkılarda bulunan Tuğrul Bilen Ünal, 24 Mayıs 2024 tarihinde vefat etti.

Pınar Dağlayan

Türkiye’nin Kuşları serisindeki üç hatıra paranın tasarımcısıdır:

  • Tepeli Pelikan (Pelecanus crispus)
  • Sakallı Akbaba (Gypaetus barbatus)
  • Yaz Ördeği (Marmaronetta angustirostris)

Nalan Yerlibucak – Çakır

1980 İzmit doğumlu sanatçı 2001 yılında M.Ü.G.S.F Heykel Bölümünden mezun oldu. 22 Temmuz 2008 yılında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nde heykeltıraş olarak göreve başladı ve halen Darphane bünyesinde hizmet vermektedir.

Katıldığı Etkinlikler ve Sergiler :

  • 2008 – Yazlık ‘08 Artisan Sanat Galerisi (İstanbul) 2008 – Genç Heykeltıraşlar Sergisi Artisan Sanat Galerisi (İstanbul)
  • 2008 – Marmara Üniversitesi Mezunlar Sergisi – M.Ü.G.S.F Sergi Salonu
  • 2007 – Fikret Mualla Resim Atölyesi Muhammet Şengöz Öğrencileri Sergisi KYÖD Sergi Salonu, ( Kocaeli)
  • 2007 – 2. Genç Sanatçılar Atölyesi-Workshop II ( Yesemek Bienali – Gaziantep)
  • 2005 – 3. Sanat Akmerkez’de Karma Sergisi (İstanbul)
  • 2003 – Nilay Kan Büyükişleyen Heykel Atölyesi Sergisi Kaş Sanat Galerisi (İstanbul)
  • 2002 – 63. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sergisi (Ankara)
  • 2001 – Su ve Us Sergisi (M.Ü.G.S.F. İstanbul)

Ödüller

2007-“Kemal Türkler Anıt Mezarı Ulusal ve Tek Aşamalı Proje Yarışması” 2.’lik Ödülü, (İstanbul)

Darphane’de tasarımını gerçekleştirdiği paralar:

  • 2001 32. Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası
  • 2001 Türkiye’nin Kuşları
    • Ala Sığırcık (Sturnus roseus)
    • Kızıl Akbaba (Gyps fulvus)
    • İzmir Yalıçapkını (Halcyon smyrnensis)
    • Küçük Karabatak (Phalacrocorax pygmeus)

 

  • 2002 Türkiye’nin Çiçekleri
    • Şakayık (Paeonia turcica)
    • Anadolu Orkidesi (Orchis anatolica)
    • Anadolu Glayölü (Gladiolus anatolicus)
    • Allıgelin (Tchihatchewia isatidea)
    • Çakalnergis (Sternbergia candida)
    • Manisa Lalesi (Tulipa orphanidea)

 

  • 2007 Truva – İnsanlığın Kültür Mirası
  • 2007 Dünya İzciliğinin 100. Yılı
  • 2007 Kariye / Chora

 

  • 2008 Kaşgarlı Mahmut 1000. Doğum Yılı

 

  • 2009 Frederic Chopin 200. Doğum Yılı
  • 2009 Katip Çelebi 400. Doğum Yılı
  • 2009 1 Lira Elephant / Fil
  • 2009 1 Lira Caretta Caretta / Su Kaplumbağası

 

  • 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti
  • 2010 Amasya Evleri
  • 2010 Dericillik (Geleneksel Türk El Sanatları)
  • 2010 Ertuğrul Fırkateyni
  • 2010 1 Lira Ankara Kedisi
  • 2010 1 Lira Sivas Kangal Köpeği

 

 

  • 2014 1 Lira Byerley Türk Atı
  • 2014 1 Lira Anadolu Kartalı
  • 2014 1 Lira Çizgili Sırtlan
  • 2014 Halide Edip Adıvar 50. ölüm yıldönümü

 

  • 2015 Sarıkamış Harekatı 100. Yıl
  • 2015 Gelibolu
  • 2015 Hamidiye Kruvazörü
  • 2015 Nusret Mayın Döşeme Gemisi
  • 2015 Ertuğrul Fırkateyni 125.Yıl
  • 2015 Midilli Kruvazörü
  • 2015 Muavenet-i Milliye Muhribi
  • 2015 İlk Kadın Hemşiremiz Esma Deniz (Cumhuriyet’in Kadın İlkleri Serisi)
  • 2022 Gülbaba Türbesi Budapeşte Macaristan
  • 2022 Mersin Balığı
  • 2023 200 Lira Cumhuriyetin 100. Yılı altın
  • 2023 100 Lira Cumhuriyetin 100. Yılı gümüş
  • 2023 5 Lira Cumhuriyetin 100. Yılı bronz
  • 2023 Ömer Hayyam (İslam Alimleri #3)
  • 2023 Ankara’nın Başkent Oluşunun 100. Yılı
  • 2024 Aşık Veysel Şatıroğlu
  • 2024 Kıbrıs Barış Harekâtı’nın Ellinci Yıl Dönümü
  • 2024 Süleyman Demirel (Cumhuriyet Dönemi Türk Siyasetçileri No:4)
  • 2024 Diyanet İşleri Başkanlığının 100.Yılı

 

[1] Satışa çıkarılan hatıra paraların bazılarının Darphane duyuruları veya sertifikalarında sanatçının ismi belirtilmediğinden, bu paraların sanatçıları, üzerindeki imzalardan tespit edilebildiği kadarıyla listelenmiştir. Yeni bilgiler ışığında listeyi güncel tutmaya çalışıyoruz.

Hasan Basri Hoşafçı

Aşağıdaki hatıra paraların müellifidir.

Saim Bugay (1934 ~ 2008)

 

Binyılın Türkleri Serisinden Koca Yusuf hatıra parasının tasarımcısı heykeltraştır.

1934 doğumlu sanatçı, İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) Heykel Bölümü mezunudur. Akademi’de Sadi Çalık atölyesinde eğitim aldı, mezuniyetinden sonra açılan sınavı kazanarak 1969’da Paris’e gitti (*37, Sf.220).

1975 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (MSGSÜ) öğretim üyeliğine başladı.

Ahşap heykel ve kukla yapımı üzerine uzmanlaşan sanatçının eserleri Ankara, İzmir ve İstanbul Resim ve Heykel Müzeleri ve pek çok özel koleksiyonda sergileniyor.

Güneş adlı eseri. https://irhm.msgsu.edu.tr/en/collection/saim-bugay-gunes-2/

 

(Kapak foto: “Saim Bugay Heykel Sergisi, Aksanat Akbank Kültür Sanat Eğitim Merkezi, İstanbul”, Salt Araştırma, https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/36655)

Ümit Öztürk

Binyılın Türkleri serisinden Mimar Sinan hatıra parasının tasarımcısı heykeltraştır.

1958 yılında doğan sanatçı 1984’te Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Heykel Bölümü’nden mezun oldu, 1985’te Prof. Hüseyin Gezer Atölyesi’nde yüksek lisansını tamamladı.

Necmi Özgür

1966 Kırcaali – Bulgaristan doğumlu heykeltraş,  Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü 1989 mezunudur.

İstanbul’un evsahipliğinde gerçekleşen 34. Dünya Satranç Olimpiyatı için basılan yedi buçuk milyon nominal değerindeki gümüş hatıra paranın tasarımları Necmi Özgür ve Beti Cenudioğlu‘na aittir.

34. Dünya Satranç Olimpiyatı için gümüş hatıra paranın tasarımları yarışma ile belirlenmiş, kazanan ve ödül alanlar şu şekilde duyurulmuştur:

“Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün, İstanbul’da 28 Ekim -12 Kasım 2000 tarihleri arasında yapılan olan 34. Dünya Satranç Olimpiyatı nedeniyle açtığı yarışmanın jürisi 21.09.2000 tarihinde yaptığı toplantıda aşağıdaki kararları almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL (Genel Müdür), Prof. Dr. Vedat SOMAY (Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim Görevlesi), Hakkı Baha Çavuşgil (Heykeltraş), Suat Özyönüm (Heykeltraş)’den oluşan jüri;

Beti CENUDİOĞLU ve Necmi ÖZGÜR’ün 66765 A ve B rumuzlu eserini birincilik,

Korhan AKBAYTOGAN‘ın 44875 rumuzlu eserini ikincilik,

Hakan BAŞ‘ın 53365/B rumuzlu eserini üçüncülük ödülüne layık görmüştür.

Ayrıca jüri;

Raşit ALTUN

Seçkin PİRİM ve

Ahmet Cem ENER ‘in eserlerini övgüye değer eserler olduğu sonucuna varmıştır.

Genel Müdürlüğümüz kazananlarla beraber, diğer çalışmaları da takdirle karşıladığı için, yarışmamıza katılan tüm eserleri web sayfamızda sergileme kararı almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL – Genel Müdür

Aynı zamanda Japonya’da Türk Yılı hatıra para yarışmasının bir yüzü için Necmi Özgür ile ortaklaşa hazırladıkları çalışma seçilmiştir. Paranın diğer yüzünde Ayşe Şirin‘in çalışması seçilmiştir.

 

Beti Cenudioğlu

1976 Antakya doğumlu heykeltraş, Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü 2000 mezunudur.

İstanbul’un evsahipliğinde gerçekleşen 34. Dünya Satranç Olimpiyatı için basılan yedi buçuk milyon nominal değerindeki gümüş hatıra paranın tasarımları Necmi Özgür ve Beti Cenudioğlu’na aittir.

34. Dünya Satranç Olimpiyatı için gümüş hatıra paranın tasarımları yarışma ile belirlenmiş, kazanan ve ödül alanlar şu şekilde duyurulmuştur:

“Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün, İstanbul’da 28 Ekim -12 Kasım 2000 tarihleri arasında yapılan olan 34. Dünya Satranç Olimpiyatı nedeniyle açtığı yarışmanın jürisi 21.09.2000 tarihinde yaptığı toplantıda aşağıdaki kararları almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL (Genel Müdür), Prof. Dr. Vedat SOMAY (Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim Görevlesi), Hakkı Baha Çavuşgil (Heykeltraş), Suat Özyönüm (Heykeltraş)’den oluşan jüri;

Beti CENUDİOĞLU ve Necmi ÖZGÜR’ün 66765 A ve B rumuzlu eserini birincilik,

Korhan AKBAYTOGAN‘ın 44875 rumuzlu eserini ikincilik,

Hakan BAŞ‘ın 53365/B rumuzlu eserini üçüncülük ödülüne layık görmüştür.

Ayrıca jüri;

Raşit ALTUN

Seçkin PİRİM ve

Ahmet Cem ENER ‘in eserlerini övgüye değer eserler olduğu sonucuna varmıştır.

Genel Müdürlüğümüz kazananlarla beraber, diğer çalışmaları da takdirle karşıladığı için, yarışmamıza katılan tüm eserleri web sayfamızda sergileme kararı almıştır.

Tuğrul Bilen ÜNAL – Genel Müdür

 

Aynı zamanda Japonya’da Türk Yılı hatıra para yarışmasının bir yüzü için Necmi Özgür ile ortaklaşa hazırladıkları çalışma seçilmiştir. Paranın diğer yüzünde Ayşe Şirin‘in çalışması seçilmiştir.